Enerji Sistemleri Mühendisliği Nedir? Bilinmesi Gerekenler

Bu yazı özellikle gelecek dönemde üniversite tercihi yapacak kişilere, bölümü okuyan öğrencilere, yeni mezunlara ve enerji sistemleri mühendisliği bölümünü tanımayan şirket yetkililerine bir rehber olması açısından hazırlanmıştır. Bu yazı içerisindeki alt başlıklara aşağıdaki içerik tablosundan hızlıca ulaşabilirsiniz.

Enerji ve Enerji Sistemleri Mühendisliği

Enerji, günümüz dünyasının en büyük problemleri arasındadır. Enerjinin üretimi, dönüştürülmesi, yeni enerji kaynaklarının bulunması ve enerji üretim sistemlerinin veriminin arttırılması konularında donanımlı alanında uzmanlaşmış mühendislere ve bilim insanlarına ihtiyaç vardır. Bu ihtiyacı gidermek adına enerji sistemleri mühendisliği bölümü Türkiye’de ilk defa devlet üniversiteleri arasında 2008 yılında Yalova Üniversitesi bünyesinde açılmıştır. Şuan ise yaklaşık 45 üniversitede bu bölüm bulunmaktadır. Artan enerji yatırımları ve donanımlı personele olan ihtiyaç sayesinde gelecek yıllarda daha fazla üniversitede bu bölümü görebiliriz.

Enerji sistemleri mühendisliği bölümü özellikle ilk açıldığı yıllarda çok fazla rağbet görmedi. Çünkü mezun sayısı az olan bir bölümün teşkilatlanması ve piyasada bir iz bırakması kısa sürede beklenemezdi. Günümüzde bile hala tam olarak tanınmış bir bölüm değil. Şirketlerin çoğu henüz bu bölümü daha tanımıyorlar. Ancak yine de gerek farklı bölümlerin yüksek lisans başvurularında gerekse de iş ilanlarında bölümün ismini daha fazla bir şekilde görmeye başladık.

Enerji Sistemleri Mühendisliği Tanımı

Enerji sistemleri mühendisliği , kendi tanımıma göre; bir enerji kaynağının başka bir forma dönüştürülme yöntemlerini, yeni uygulanabilir enerji kaynaklarının keşfedilmesini, enerji sistemlerinin veriminin arttırılmasını konu alan çok disiplinli bir mühendislik bölümüdür. Bu bölümü bitiren kişi enerji sistemleri mühendisi ünvanını alır ve enerji üretim sistemlerinin tasarımı,analizi,geliştirilmesi,raporlanması,pazarlanması,kontrolü ve veriminin arttırılmasına kadar bir çok alandan sorumlu hale gelir.

Genel olarak enerji sistemleri mühendisliği makine mühendisliğinin bir alt dalı olarak düşünülse de aslında tam olarak öyle değildir. Bir makine mühendisliği bölümü öğrencisi uzmanlığını enerji alanında yapsa dahi çoğu enerji dersini alamaz ve aldığı dersleri de verimli bir şekilde öğrenemez. Bu yüzden de ayrı bir bölüme ihtiyaç duyulmuştur. Ayrıca enerji sistemleri mühendisliği bölümünde elektrik mühendisliği bölümü ile alakalı güç elektroniği, elektrik makineleri ve enerji iletim dağıtımı gibi derslerde bulunmaktadır. Kısacası enerji sistemleri mühendisliği, makine ve elektrik mühendisliği bölümlerinin birleşimi olarak düşünülebilir.

Enerji Sistemleri Mühendisliği Dersleri

Her üniversitenin kendine ait bir müfredat programı olmasına rağmen enerji sistemleri mühendisliği öğrencilerinin çoğunluğunun aldığı genel mühendislik ve alan dersleri aşağıdaki gibidir.

Genel Mühendislik Dersleri

• Matematik, fizik ve kimya
• Temel elektrik ve elektronik
• Termodinamik
• Akışkanlar Mekaniği
• Isı Transferi
• Mukavemet
• Mühendislik Matematiği
• Mühendislik Mekaniği
• Makine Elemanları
• Malzeme Bilgisi
• Teknik çizim ve bilgisayar destekli 3D Modelleme
• Bilgisayar programlama
• Enerji sistemleri mühendisliği giriş dersi

Enerji Sistemleri Mühendisliği Alan Dersleri

Aşağıda listelemiş olduğum dersler genel olarak okutulan alan dersleridir. Enerji sistemleri mühendisliği bölümü bulunan üniversitelerin sitelerinden ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz.

• Yenilenebilir enerji uygulamaları (güneş,rüzgar,biyogaz,hidrojen, jeotermal, hidroelektrik gibi)
• Mekanik tesisat (sıhhı tesitat, doğalgaz ,kalorifer ve havalandırma tesisatı)
• Yakıtlar ve yakma teknolojisi
• Isıtma ve soğutma teknolojisi
• Nükleer enerji sistemleri
• Termal sistemler
• ANSYS-Fluent
• Yalıtım teknolojisi
• Güç elektroniği
• Elektrik makineleri
• Enerji iletim ve dağıtım

Temel mühendislik dersleri dışında saydığımız tüm dersler ve bu derslerin size veriliş kalitesi üniversitelerin akademik kadrolarına göre değişiklik gösterir. Hangi dersin verildiği tek başına önemli değildir. O dersi verecek akademik personelin konuyla ilgili yeteri kadar bilgi ve tecrübeye sahip olması önemlidir.

Örneğin, bir A üniversitesinde enerji sistemleri mühendisliği bölümünde makine mühendisi ağırlıklı akademisyenler olduğunu düşünün, B üniversitesindeki enerji sistemleri mühendisliği bölümünde de elektrik elektronik mühendisliği çıkışlı bir akademik kadro olduğunu düşünün.

Şimdi size soruyorum fotovoltaik sistemler dersini hangi üniversitedeki akademisyenler, gaz türbinleri dersini hangi üniversitedeki akademisyenler daha iyi anlatır ? Tabi ki de elektriksel kavram ve metotların daha ağırlıklı olduğu fotovoltaik sistemleri B üniversitesinde, termodinamiksel ve mekaniksel kavramların ağırlıklı olduğu gaz türbinleri dersini A üniversitesinde daha iyi öğrenirsiniz.

Sonuç olarak seçeceğiniz üniversiteyi sadece derslere bakarak belirlemeyin. Akademik kadroyu ve yaptıkları çalışmaları da inceleyerek karar verin.

Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümünün Zorluğu

Bu başlıkta sıkça sorulan sorular arasında ancak şunu öncelikle şunu söylemeliyim ki sevmediğiniz bir işi yapmak her zaman işkencedir. O yüzden seveceğinize inandığınız bir bölümü tercih edin. Enerji sistemleri mühendisliği bölümü genel olarak orta düzey bir zorluğa sahiptir. Zorluk derecesini kıyaslarsak makine mühendisliğine daha yakın olduğunu söyleyebilirim. Tabi bu durumda üniversiteye göre değişiklik gösterir. Ama benim size tavsiyem üniversite derslerini sadece ortalama veya geçmek olarak görmeyin idealist olun size verileni almaya öğrenmeye ve uygulamaya çalışın. Unutmayın üniversitede gördüğünüz dersleri akademisyen olmayacaksanız iş hayatında doğrudan kullanmayacaksınız. Ancak mutlaka dolaylı da olsa karşınıza çıkacaktır.

Bu konuda size kısa bir anımı anlatmak istiyorum mezun olduktan sonra ilk iş tecrübemde fotovoltaik güneş enerji sistemi montajında kurulum yapacağımız bir alan çok kötüydü ve standart ölçülere göre kurulum yapamayacaktık ve lisede öğrendiğim trigonometriyi kullanarak çok kısa sürede yeni bir konstrüksiyon tasarımı yaptım. Tabi bu abartılmayacak düzeyde basit bir durum ancak ilk defa lisede öğrendiğim bir konu pratikte işime yarayınca çok mutlu olmuştum. O yüzden derslerinizi hayata adapte edeceğiniz şekilde öğrenin.

Enerji Sistemleri Mühendisliği Sıralaması ve Taban Puanları

Bu bölümün güncel başarı sıralamasına ve taban puanlarına “Enerji Sistemleri Mühendisliği Sıralaması ve Taban Puanları” içeriğimizden ulaşabilirsiniz.

Enerji Sistemleri Mühendisi Hangi Alanlarda Çalışabilir?

Bir enerji sistemleri mühendisi, enerjinin üretildiği, dönüştürüldüğü veya aktarıldığı çoğu ortamda çalışabilir. Örneğin, elektrik enerjisi üretim santrallerinde , enerjinin ısı olarak kullanıldığı alanlarda  ,enerji kaynaklarının bulunup işlenildiği alanlarda ve enerji politikası ve verimliliğinin yapılması gereken alanlarda çalışabilir.

Biraz daha detaylı bilgi verirsek;

• Termik santraller,
• Nükleer santraller,
• Yenilenebilir enerji santralleri,(güneş,rüzgar,biyogaz hidroelektrik, jeotermal gibi)
• Mekanik tesisat,(doğalgaz,kalorifer ve sıhhi tesisat)
• Soğutma sistemleri ,
• Havalandırma sistemleri,
• Isıtma sistemleri,
• Enerji sistem teknolojilerinin üretildiği fabrikalarda çalışabilir. 

Bu alanlardan hangisine yöneleceğinizi bölüme başlamadan önce karar vermelisiniz. Eğer bu alanlarda severek çalışabilirim diyorsanız gönül rahatlığıyla bu bölümü tercih edebilirsiniz.

Devlet Kurumlarında Enerji Sistemleri Mühendisliği

Enerji sistemleri mühendisliği bölümünün hali hazırda devlete bağlı kuruluşlarda kontenjanı bulunmaktadır. Bu kurumlardan BOTAŞ,TÜPRAŞ ve TÜBİTAK hariç hepsinin ön şartı ise KPSS sınav puanıdır. Kurumlar aşağıdaki gibidir.

• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı,
• Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK),
• Devlet Su İşleri (DSİ),
• Türkiye Boru Hatları Taşıma A.Ş. (BOTAŞ),
• Türk Petrol Rafineleri A.Ş. (TÜPRAŞ),
• Türkiye Atom Enerjisi Araştırma Kurumu (TAEK).
• TEMSAN
• BM Hidrojen Enstitüsü
• TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü
• MEB’da Teknik Öğretmen

Bir Enerji Sistemleri Mühendisi Adayı Hangi Alanı Seçmeli?

Bu özellikle enerji sistemleri mühendisliği bölümünde 1. veya 2. sınıfta okuyanların çok kararsız kaldığı bir sorudur. Öncelikle genel olarak bu bölümün mezunları nerelerde iş buluyor ona odaklanalım. Ben 2015 mezunuyum ve solar enerji sektöründe 1.5 yıl çalıştım. Benim dönemimdeki mezunlar genel olarak yenilenebilir enerji, termik santraller, havalandırma ve mekanik tesisat alanlarında bir çoğu iş buldu. Daha sonraki mezunlarda bu alanlara paralel bir şekilde iş hayatlarına başladılar.

Benim ise size önerim kesinlikle sevebileceğiniz bir alan seçmeniz yönünde ve ilk iş tecrübeniz de kesinlikle bu belirlediğiniz alana uygun olmalıdır. Çünkü daha sonra sektör değiştirmek çok sancılı bir süreç olabiliyor. Kesinlikle ilgi duyduğunuz araştırmayı sevdiğiniz bir alana yönelmelisiniz.

Şuan için ise yenilenebilir enerji sektörü her geçen gün büyüyen bir alan bu disiplinde kendinizi en azından temel olarak geliştirirseniz. Gelecekte faydasını görebilirsiniz. Bunun yanında havalandırma sektörü de çok geniş bir istihdam alanına sahip ve kesinlikle tıkanması zor bir alan. Bu iki alanın üstünde durmanızı öneriyorum.

Enerji Sistemleri Mühendisi Maaşları

Yeni mezun bir mühendis iseniz branşınız ne olursa olsun kesinlikle para ilk tercihiniz olmamalı, ilk olarak kendinizi geliştirip başarı ve tecrübe elde etmeyi düşünmelisiniz. Zaten başarılı olduktan sonra da para kendiliğinden size gelir. Maaşlar ile ilgili ayrıntılı bilgiye Enerji Sistemleri Mühendisliği Maaşları içeriğimizden ulaşabilirsiniz.

Enerji Sistemleri Mühendisliği İmza Yetkisi

Gelelim şimdi o en meşhur olaya öncelikle size şunu sormak istiyorum; İmza mühendisi mi yoksa araştıran geliştiren ve üreten bir mühendis mi olmak istiyorsunuz? Eğer imza mühendisi olacaksanız kesinlikle enerji sistemleri mühendisliği bölümünü tercih etmeyin. Biraz imza yetkisi olayını genel olarak bir açıklama getireyim. İmza yetkisi bir mühendisin mezun olduktan sonra gerekli mesleki kursları alarak bir takım projeleri hazırlama ve bu projelere imza atma yetkisi kazanmasıdır. Bu projeler genellikle elektrik,su,doğalgaz tesisatı, inşaat ve asansör yetkilendirme üzerinedir.

Evet enerji sistemleri mühendisi buradaki projeleri çoğunun derslerini görüp projesini yapsa da imza atamaz. Çok gerekli mi diye sorarsanız bence değil. Daha doğrusu ideallerinize göre bu değişir. Ben imza atim parama bakim diyorsan başka bir bölümü seçebilirsin. Ancak imza yetkisi kesinlikle enerji sistemleri mühendisinin mühendislik yetkisine sahip olmadığı anlamına gelmez. Özel sektörlerin %80’ni de zaten bunu önemsemiyor. Zaten yakın gelecekte de imza yetkisi olayı da tarihe karışacak. Kısacası bölümle ilgili imza yetkisi konusu tamamen sizin meslek hayatınızda ne yapmak istediğinize bağlıdır.

Gelecekte Enerji Sistemleri Mühendisliği

Yazımın son başlığında da enerji sistemleri mühendisliği bölümün geleceğinden bahsetmek istedim. Güzel bir strateji üzerine kurulmuş bir bölüm olsa da hala piyasa ve devlet kurumlarında tam anlamıyla tanınmış bir bölüm değildir. Dünyanın enerji sorununun çözümünde ve enerji sektöründeki artan istihdam açığının kapatılmasında nitelikli insan gücüne çok ihtiyaç vardır. Bu yüzden enerji sistemleri mühendisliği bölümü üzerinde daha fazla durulması gereken, gerek özel kurumlar gerekse de devlet kurumları tarafından desteklenmesi gereken bir bölümdür. Eğer tüm bunlar yapılırsa enerji sistemleri mühendisliği bölümü gelecek için çok önemli bir branş olacaktır.