Enerji Fiyatlarında Pandemi Etkisi
Tüm Dünya’da ve Avrupa’da son iki yılda petrol fiyatlarında büyük dalgalanmalar gerçekleşti. Pandeminin de etkisiyle oluşan bu dalgalanmalar enerji fiyatlarını ciddi bir şekilde yükseltti. Buna bağlı olarak da Avrupa’da hem elektrik hem de doğalgaz fiyatları geçtiğimiz bir yıl içerisinde iki katına çıkarken son 9 ayda ise %250 oranında artış gösterdi. Öyle ki İngiltere doğalgaz ticaret merkezinde de Ocak ayında megawatt saat (MWh) başına 22,56 euro olan doğalgaz birim fiyatı Eylül ayında 57,81’e yükseldi.
Almanya doğalgaz ticaret merkezinde ise Ocak ayında MWh başına 19,96 euro olan doğalgaz fiyatları Eylül ayına gelindiğinde %300’lük bir artışla 57,45 euro seviyesine yükseldi. Hollanda’da yer alan TTF doğalgaz ticaret merkezinde ise doğalgaz fiyatları yılın ilk 9 ayında %270’in üzerinde bir artış gösterdi.
Enerji fiyatlarındaki bu artışın en büyük sebeplerinden birisi olarak da pandemi sonrası normalleşme olarak gösteriliyor. Evden çalışanların tekrar iş yerlerine dönmesi, üretimin ve endüstriyel faaliyetlerin tekrardan normale dönerek artış göstermesi, restoran ve otellerin tam zamanlı olarak tekrar faaliyete geçmesi gibi etkenler özellikle ısınma ve doğalgaz talebini arttırdı. Ayrıca Avrupa genelinde mevsim normallerin altında seyreden hava sıcaklıklarının da bu talebi artışına katkı sağladığı da düşünülüyor. Tüm bu talep artışının üstüne petrol fiyatlarının da artması da kısa süredeki bu yüksek fiyat artışına neden oldu.
Avrupa’da Ciddi Fiyat Artışları
Temiz enerjiye geçişte oldukça aktif olmasına rağmen Avrupa hala elektrik ihtiyacının karşılanmasında büyük oranda fosil yakıtlara bağlıdır. Doğalgaz fiyatının artması sadece ısınma maliyetlerini değil elektrik fiyatlarını da arttırmaktadır. Çünkü doğalgaz aynı zamanda elektrik üretim amaçlı da kullanılmaktadır.
İngiltere’de Ocak ayında MWh başına 89,83 euro olan spot elektrik fiyatı üç kat artarken son bir ayda da iki katına yükseldi. Yani Ağustos ayında spot fiyatı MWh başına 125,20 euro iken Eylülde bu fiyat 240,3 euroya yükseldi. Sadece
İngiltere’de değil ayrıca Almanya, Fransa, Bulgaristan, Yunanistan, İtalya ve Polonya’da da elektrik fiyatları ciddi oranlarda yükseliş gösterdi. İtalya’da son bir ayda elektrik fiyatları %30 arttı. Ağustos ayında MWh başına elektrik fiyatı 125,20 euro iken Eylül ayında bu değer 145,98 euro seviyesine ulaştı. Geçtiğimiz Ocak ayında ise bu fiyat 60,71 euro idi. Yani yılın ilk 9 ayında İtalya’da elektrik fiyatı 2,5 kat artış gösterdi.
İspanya’da ise elektrik fiyatları Ocak ayında 60,71 euro iken, Eylül ayına gelindiğinde 147,34 euro seviyesine ulaştı.
Avrupa’da ekonomisi en güçlü ekonomilerinden birine sahip olan Almanya’da ise elektrik fiyatları çok yüksek bir artış gösterdi. Ocak ayında MWh başına 52,81 euro olan spot elektrik fiyatı Eylül ayında ise 127,63 euro seviyesine yükseldi.
Avrupa’nın diğer ülkelerine bakıldığında benzer fiyat artışları meydana geldi. Yılın ilk dokuz ayında spot elektrik fiyatlarındaki artışlara bakıldığında Bulgaristan’da %220’lik bir artış meydana geldi. Polonya’da ise Ocak ayında MWh başına elektrik fiyatı 54,89 euro iken Eylül ayında bu değer 100,84 euro seviyesine yükseldi.
Türkiye’de Enerji Fiyatlarındaki Değişimi
Türkiye’de enerji fiyatlarına bakıldığında vergi hariç perakende doğalgaz fiyatı 2020 yılının ilk yarısı ile ikinci yarısı karşılaştırıdığında fiyatlar TL olarak artsa da TL’nin döviz karşısındaki düşüşü nedeniyle euro olarak doğalgaz fiyatlarında artış görülmedi.
Türkiye’ye komşu ülkelerin de dahil olduğu 40 ülke arasındaki sanayi ve ticarethane gaz fiyatları sıralamasında, Bosna Hersek 0.038 euro/kWh ile birinci sırada, Türkiye 0.016 euro/kWh ile 37. sırada yer aldı. Aynı grupta meskenlerde İsveç 0.073 euro/kWh ile birinci sırada yer alırken, Türkiye 0.016 euro/kWh ile bu ülkeler arasında 38. sırada yer aldı. Konut elektriğinde de aynı ülkeler arasında İrlanda 0.22 euro/kWh ile birinci sırada yer alırken, Türkiye 0.066 euro/kWh ile bu ülkeler arasında 34. sırada yer aldı.
Türkiye’de son olarak doğalgazda temmuz için konut abonelerinin tarifesine yüzde 12 zam yapılmıştı. Sektör kaynakları, önümüzdeki ekim ayında, girdi maliyetleri nedeniyle Türkiye’de de elektrik ve doğalgaz fiyatlarına zam geleceği öngörüsünde bulunuyor.