Yalın Üretimde 5S Yaklaşımı ve Faydaları

Yalın Üretim’de hedefimiz israflardan kurtularak değere odaklanan ve sürekli kendisini iyileştiren bir üretim sistemi kurmak, ortaya çıkarmak ve bunu operasyonel mükemmeliyetçilik yolunda sürekli iyileştirmektir. Yalın Üretim’de temel felsefemiz üretimdeki verimsizliklerden ve değer yaratmayan tüm faaliyetlerden kurtularak, onları ortadan kaldırarak veya ortadan kaldırmamız o an için mümkün değil ise azaltarak değeri ön plana çıkartan bir üretim sistemi kurmak ve yalın teknikleri kullanarak verimsizliği oluşturan unsurları yok etmektir. 5S yaklaşımı da bu yalın tekniklerden bir tanesi olup, iş yeri organizasyonunu yalın kültüre uygun bir biçimde yapabilmek için kullanılır.

5S Yaklaşımı Nedir?

5S yaklaşımı, dünyada Yalın Üretim teknikleri içerisinde en çok kullanılan yöntemlerden biridir. Bu yöntemin amacı temiz, düzenli, her malzemenin yerli yerinde olduğu bir çalışma ortamı oluşturmaktır. Pek çok firma Yalın Üretim yolculuğuna 5S yaklaşımı ile başlar.

5S yaklaşımı Japonya’da doğmuş bir yönetim sistematiğidir. Kalite, maliyet ve teslimat konularında sürekli gelişimin sağlanabilmesi için gerekli olan güvenli, düzenli, temiz ve verimli çalışma ortamını hazırlamanın ve devam ettirmenin 5 gerekliliğidir. İş yerlerinde düzenin sağlanmasını, gereksiz malzeme stoğunun engellenmesini, çalışan verimliliğinin artırılmasını ve iş gücü israfının ortadan kaldırılmasını amaçlayan sistematik bir felsefedir. Bu felsefe bir yönetim aracı olarak etkin bir çalışma ortamının oluşturulmasına olanak sağlamaktadır.

Çoğu insan zamanının önemli bir kısmını çalışma ortamında geçirmektedir. Çalışma ortamlarının hem ergonomi hem de etkin kullanım açısından uygun olması çalışan beklentileri ve iş yeri düzeni bakımından önem arz etmektedir. İş yerinde gereksiz malzemelerin belirlenmesini ve ortamdan uzaklaştırılmasını, daha sonra kullanılacak olanların ayıklanmasını, arşivlemenin düzenli olmasını ve belgeye ulaşmada yaşanan sıkıntıları ortadan kaldırarak zaman israfının engellenmesini sağlamak amacıyla geliştirilen sistemler bütünü 5S yaklaşımı olarak adlandırılmaktadır. Organizasyon içerisindeki düzen ve disiplini sağlayan 5S felsefesi ile işletmenin en küçük israfları bile görülebilir hale gelmektedir.

İsrafı görmek, iyileştirmenin başlangıcıdır.

Kuruluşlar ve iş yerlerine baktığımızda, iş yerinin düzensiz olması sebebi ile kayıplar yaşanmaktadır. Bu kayıplara örnekler verecek olursak:

• Bilgi akışının hızlı ve doğru yapılamaması
• Kalitede sürekliliğin sağlanamaması
• Zamanında teslimat performansının düşük olması
• Malzeme ve araç-gereçlerle ilgili hem operatörlerin hem çalışanların vakitlerinin kaybolması
• Üretim sahasında iş güvenliğinin zayıf olması sebebi ile iş kazalarının yoğun olması
• İş alanının yeterince etkin ve verimli kullanılamaması

Eğer biz iş ortamımızı daha düzenli, daha temiz ve daha disiplinli bir hale getirirsek aynı zamanda bu israf ve kayıpları ortadan kaldırmış ve daha yalın bir atölye, daha yalın bir çalışma sahası oluşturmuş oluruz.

5S Yaklaşımı ile neyi hedefliyoruz?

Sıfır israf

• Proses içi veya ambarda bekleyen stoklar azaltılmalı veya yok edilmeli.
• Ambar, raf, dolap gibi gereksiz stoklama yerleri yok edilmeli.
• Forklift, transpalet vb. nakil elemanlarını beklemekten doğan israflar yok edilmeli.
• Gereksiz yere tahsis edilmiş alan ve ekipmanlardan doğan israflar yok edilmeli.
• Arama, taşıma vb. faaliyetler için harcanan gereksiz hareket israfı yok edilmeli.
• Katma değer yaratmayan her türlü faaliyet yok edilmelidir.

Sıfır iş kazası

• Tezgahlar temiz tutularak ortaya çıkacak mekanik arızaların ve oluşabilecek kazaların farkına varabilir hale gelinmelidir.
• Her şeyin konacağı yeri net bir şekilde tanımlayarak koridorlar ve dinlenme alanlarının darmadağın olmadığından emin olunmalıdır.
• Çalışanlara ve ekipmanlara zarar vermemesi için her şey yerli yerine güvenli bir şekilde yerleştirilmelidir.
• Yangın müdahale ekipmanları ve acil çıkışlar açık bir şekilde işaretlenmelidir.

Sıfır arıza

• Çöp, kir ve toz tezgah arızalarının temel sebeplerinden biridir ve ekipman ömrünü kısaltır.
• Yonga, talaş ve yağ sızıntısı yok edilip iş sahası pırıl pırıl hale getirilmelidir ki tezgahın nasıl çalıştığı rahatça görülebilsin.
• Ekipmanlar günlük olarak korunup kontrol edilmelidir ki böylece arızalar oluşmadan önlenebilsin.

Sıfır kusurlu ürün

• Üretim alanı darmadağınık iken hurdaların yerini tespit etmek zordur.
• Temiz ve iyice düzenlenmiş bir çalışma alanı işçilerin yaptıkları işi daha bilinçli yapmalarını sağlar.
• Her şey yerinden alınıp işi bittiğinde tekrar yerine konulmalıdır ki böylece malzeme ve alet seçimi hataları en aza indirilebilsin.
• Kalite kontrol ekipmanları ve ölçüm araçlarının düzenli bakımının ve kalibrasyonunun yapılması “0 hata” ya ulaşmanın ön şartlarından biridir.

Sıfır bekleme

• İyi çalışma koşullarına ve düzenli akan operasyonlara ihtiyacımız vardır. Bu nedenle israftan arındırılmış yerlerde operasyonel verimlilik daha yüksektir.
• Hurdaların yok edilmesi sevkiyatların düzenli yapılmasına katkı sağlar.

Sıfır şikayet

• Temiz ve düzenli bir işletmeden gelen ürünlerde hurda yoktur.
• Temiz ve düzenli bir işletmeden gelen ürünlerin maliyeti daha düşüktür.
• Temiz ve düzenli bir işletmeden gelen ürünlerin zamanında teslimatı yapılır.

Müşteriler kendilerini israf, yaralanma, arıza ve hurdalardan kurtaran bir üreticiden alışveriş yapmaktan mutludurlar.

5S uygulanan yerlerde çalışanlar toplum içinde daha saygın ve güvenilir bir yere sahiptir ve işlerini daha çok severler. Bu nedenle 5S uygulanan yerlerde devamsızlık düşer.

5S konusunda uzmanlaşmış şirketler büyüyen şirketlerdir.

5S’in Faydaları

Şirkete Faydası

• İş güvenliği artar. Atölyede düzenin sağlanması iş güvenliğini iyileştirir.
• İsraflar azalır. İsraflar görünür hale gelir ve çalışanlar israfları ortadan kaldırmaya başlarlar.
• Verimlilik artar. Birim fabrika alanına, birim zamana düşen üretim ve katma değer artar.
• Model değişim süreleri kısalır. Arama ve yürüme israfları ortadan kaldırılınca model değişim süreleri de kısalır.
• Motivasyon yükselir. Sürekli iyileşen bir işletmede moral yükselir.
• Maliyetler düşer. İsraflar azalır, verim ve kalite artar.
• Makine arızaları azalır. Makine, ekipman, malzeme ve çalışma alanı üzerindeki kontrol artar.
• Alan kullanımı azalır.

Çalışanlara Faydası

• Daha iyi ve emniyetli bir çalışma ortamı oluşur.
• Temiz ve düzenli bir ortamda çalışanların daha mutlu çalışmasını sağlar.
• Çalışanların yaratıcılıklarını ve problem çözme yeteneklerini geliştirir.
• Kendi işlerini kendilerinin geliştirmelerine fırsat tanır.
• Alışkanlıklarını değiştirmelerini sağlar.
• Gereksiz hareketler ortadan kaldırılarak yorulma önlenir, vücut sağlığının korunmasına yardımcı olur.
• Çalışanlar iş yerine sahip çıkarlar ve sahiplenirler.
• Çalışanları takım çalışmasına teşvik eder.

Müşteriye Faydası

• Kalite iyileştirir.
• Teslimat süresi kısalır.
• Müşteri taleplerine daha hızlı cevap verilir.
• Üretici-müşteri ilişkisi iyileşir.
• Yeni ürün talepleri daha hızlı karşılanır.