Endüstri

Değer Akışı Haritalama (VSM-Value Stream Mapping) Nedir?

İsrafları ortaya çıkar, nedenlerini araştır ve ortadan kaldır veya minimize et.

Gelişmelerden haberdar olmak için bizi Google Haberler'den takip edin!

Mühendistan Google News

Değer Akışı Haritalama Ne Demek?

Yalın üretim felsefesine geçişte kullanılan en önemli tekniklerden biri olan Değer Akışı Haritalama metodu bir ürünün üretim sürecinin her aşaması takip edilerek malzeme ve bilgi akışlarındaki süreçlerin görsel semboller yardımıyla ifade edilmesidir. Hammaddeden son kullanıcıya doğru olan üretim/hizmet akışının harita tekniği kullanılarak çizilmesi, incelenmesi ve yalın ilkelere göre israfların ortadan kaldırılarak iyileştirilmesi sürecidir.

İsrafları yok etmeden önce bunları görmeyi öğrenmek gerekmektedir. Değer Akışı Haritalama, israf bölgeleri ve bu israfların nedenlerini, bilgi ve malzemenin hangi istasyonlardan geçtiğinin akış bilgisini tek bir doküman üzerinde göstermesi açısından oldukça avantajlıdır. Bu akışlar sayesinde ürüne katma değer sağlayan ya da değer katmayan faaliyetler belirlenerek, israflar ve israfların kaynakları bulunabilir.

İsrafları ortaya çıkar, nedenlerini araştır ve ortadan kaldır veya minimize et.

Yalın dönüşüm sürecine adım atmış işletmeler, artık muhakkak sürecin bütününü görmek zorundadırlar. Bu demek oluyor ki asıl iyileştirmelerin yapılabilmesi için büyük resmi görmek gerekir. Değer Akış Haritalama metodu büyük resmi, sürecin tüm basamaklarını ve bu sürece dahil olan unsurları net bir şekilde göstermektedir. Nerede, ne gibi iyileştirmeler yapılabilir, hangi proseslere odaklanmak gereklidir vb. konularında yol gösterici bir tekniktir. Tüm bilgiler toplandıktan sonra proses analizlerine ve müşteri talebine göre üretim tasarımlarını yapıp nerede kanban kullanılabilir, nerede sürekli akış kullanılabilir? bunlara karar vererek uygulama aşamasına geçilir. Böylece iyileştirme çalışmalarında kullanılacak yalın üretim tekniklerinin daha bilinçli kullanılmasına fırsat sağlar. 

pexels fauxels 3183150 Mühendistan
Değer Akışı Haritalama (VSM-Value Stream Mapping) Nedir? 3

Şirket bazında değer akışları

  • Hammaddenin fabrikaya girişinden ürüne dönüştürülerek müşteriye teslim edilme süreci
  • Ürünün konsept aşamasından başlayarak tasarımdan endüstriyelleşerek ürün tanıtımının yapılması süreci
  • Müşteriden sipariş alınmasından ödemenin alınmasına kadar olan tüm süreç   

Değer akışı haritalama hammaddenin müşterinin ihtiyacı olan ürün ve hizmete dönüştürüldüğü faaliyetler bütünüdür. Siparişten tahsilata kadar geçen süreçleri kapsar. Ürünün tasarımının yapılması ve müşterinin siparişi vermesi ile başlayan, üretim-dağıtım ile devam edecek, satış sonrası gelir ile sonuçlanan toplam akışı görmemizi sağlar.

Ürünün toplam fiyatında müşterinin bu parayı ödemeyi kabul etmeyeceği bir çok faaliyet vardır. Bu israfların çokluğu nedeniyle total süreyi uzatmış oluruz. Amacımız bu israfları ortadan kaldırarak nakit akışını hızlı bir hale getirmek olacaktır.

Tarihçesi

1900’lü yıllarda Toyota ile popüler hale gelen Değer Akışı Haritalama bilinenin aksine Toyota tarafından keşfedilmemiştir ve Toyota üretim sistemi (TPS – toyota production system) içerinde malzeme ve bilgi akışı olarak adlandırılmaktadır. Japonların bu tekniğini görerek değer akışı haritalama (VSM – value stream mapping) tekniğini geliştiren kişi japonlaştırılmış Amerikalı olarak bilinen John Shook’tur. Toyota firmasında 17 yıl çalışmış ve japonların müdür yaptığı ilk Amerikalı olarak tarihe geçmiştir. Japonların tekniğini biraz da Amerikan ve Avrupa alt yapısı ile harmanlayarak değer akışı haritalama tekniğini oluşturmuştur. Yalın felsefesini benimsemiş şirketler bu yöntemi uygulayarak yalın faaliyetlerini başlatmak amacı ile önemli bir konu haline getirmişlerdir.

Mevcut ve Gelecek Durum Değer Haritası Nasıl Oluşturulur?

Değer Akışı Haritası oluşturulurken çalışmanın sınırları malzemenin fabrikaya girdiği ve bitmiş ürün olarak müşteriye sevk edildiği 2 kapı arası olarak kabul edilir. Yani hammaddeden müşteriye teslim arasındaki süreci haritalamak şeklinde bir çalışma yapılır. Müşteri – planlama – tedarikçi – üretim prosesleri arasındaki mevcut durum haritasını çıkarmak ana amacı oluşturur. Bu harita çizilirken ürünün fabrika içerindeki takip ettiği yol izlenmelidir. Hammadde olarak giren ürün hangi aşamalardan geçer ve müşteriye sevkine kadar hangi rotayı izler gibi konular üzerinde durulmalıdır. Dolayısıyla tüm prosesler fiilen baştan aşağı gezilmeli ve üretilen parça sayıları, çevrim süreleri (cycle time), stok seviyeleri, set-up süreleri vb. bilgiler toplanarak mevcut durum haritası ortaya çıkarılmalıdır.

Mevcut durum ve gelecek durum değer haritaları oluşturulurken en en kritik nokta, çalışanların tüm sürece müşterinin gözüyle bakması gerekliliğidir. Prosesler herkesin anlayabileceği bir dil ile çizilmelidir. Böylece işletmede standart bir doküman, standart bir format, standart bir dil kullanımı başlamış olur.

Değer nasıl yönetilir?

  • Değer nedir? Müşterinin belirli zaman dilimi içerisinde para ödemeyi kabul ettiği hizmet ya da ürün özelliği değerdir.
  • Değer akışını tanımla. Müşteri siparişinden ürün teslimine ya da hizmet alımına kadar süren aşamaların toplamıdır.
  • Değer akışını sağla. Değer akışında kayıp veya beklemelere sebep olan tüm unsurları tanımla, yok et ya da minimize et, akışı sağla.
  • Çekme sistemi kur. Müşteri talebi doğrultusunda beklentiyi zamanında karşıla.
  • İşi mükemmelleştir. Gelişim fırsatlarına açık ol ve gerektiğince faaliyetler yaparak sürekli gelişimi sağla.

Benim idealimdeki üretim süreci; tedarikçiden gelen parça ve malzeme aracına, aynı anda bitmiş ürünün yüklenmesi ve sadece değer katan süreçlerle üretim yapılmasıdır.

Taıchı ohno

Yalın düşünce sisteminin babası olarak anılan Taichi Ohno’nun yukarıdaki sözüyle vermek istediği mesaj da temelde hammadde ile bitmiş ürün arasındaki geçen zamanı minimuma çekme gerekliliğine dayanmaktadır. Sıfır hata ve just in time gibi metotları kurarken de bu felsefe ile yola çıkmıştır.

İşletmeye Sağladığı Faydalar

  • Prosesin herkesin anlayabileceği şekilde çizilmesini, böylece büyük resmin anlaşılabilmesini sağlar.
  • İsrafların olmadığı, sürekli akşın sağlanabildiği bir ürün akışı tasarımının yapılmasına zemin hazırlar.
  • Proses zamanlarını ve akış zamanlarını, varsa darboğaz gibi proses detaylarının tümünü gösterir.
  • Tüm birimlerin ve çalışanların konu alınan süreci baştan sona detaylarıyla görmesini sağlar.
  • Dokümantasyonda standardizasyon sağlar, planlı bir iyileştirme sürecini başlatır, iyileştirmeleri görülür ve ölçülebilir hale getirir.
  • Gelişimin görünür ve sürekli kılınmasını sağlar, operasyonel mükemmelliğe ulaşacak yolu verir.

Begüm ARDA

Begüm ARDA, 1996 Bursa doğumludur. Balıkesir Üniversitesi Endüstri Mühendisliği mezunudur. Şu anda Karbonsan Basınçlı Kaplar A.Ş. firmasında Kalite Güvence Mühendisi olarak kariyerine devam etmekte, aynı zamanda Dokuz Eylül Üniversite'sinde Kalite Yönetimi programında yüksek lisans eğitimi almaktadır. Endüstri Mühendisliği'nde istatistiksel veri analizi ile süreç iyileştirme ve yalın altı sigma konuları ile ilgilenmektedir. İyi seviyede İngilizce, başlangıç düzeyinde Almanca bilgisi vardır.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu