Buhar Makinesinin Öncüsü Thomas Savery Kimdir?

Bu yazımızda sanayi devriminde önemli bir rolü olan buhar makinelerinin ilk pratik örneğini ortaya koyan İngiliz mühendis ve mucit Thomas Savery ve hayatını sizler için derledik.

Thomas Savery Kimdir?

İngiliz mucit ve mühendis olan Thomas Savery, 1650 yılında İngiltere’nin Shilstone bölgesinde dünyaya geldi. İlk ticari buhar makinesini icat etmesiyle tanınan Thomas Savery, 1715 yılında Londra’da hayatını kaybetmiştir.

Thomas Savery, o dönemin ünlü ve varlıklı İngiliz ailesi olan Devonshire ailesinin bir ferdiydi. Bundan dolayı da çok iyi bir şekilde eğitildi. Savery özellikle mühendislik, matematik ve felsefeye ilgi duyuyordu. Sürekli deney ve araştırmalar yapmaya çalışıyordu. Fakat deneyleri için gereken malzemeleri toparlamada hep sorunlar yaşıyordu.

Thomas Savery, askeri bir mühendis oldu ve 1702 yılında kaptanlık rütbesine kadar yükseldi ve boş zamanlarında da mekanik alanındaki çalışmalarına devam etti. Savery, 1696 yılında cam veya mermer cilalama makinesinin ve kürek çekilerek giden gemilerin daha hızlı ilerlemesini sağlayan, dişli çarklardan oluşan bir mekanizmasının patentini aldı.

Savery ayrıca Kraliyet Donanması’na ilaç temini yapmak için gerekli anlaşmaları yapan Sick and Hurt Commissioners (Hasta ve Zarar Görmüş Komisyon Üyeleri) için de çalıştı ve ilaç teminini sağlamak amacıyla da Dartmouth’a gitti. Bu şehirde de buhar motorunun geliştirilmesinde rol oynayan diğer bir isim olan Thomas Newcomen ile burada tanıştı.

İlk Pratik Buhar Makinesi

2 Temmuz 1698 yılında Thomas Savery ilk buhar makinesini patentledi. Savery makinesini şu sözlerle tanıttı: “Ateşlemenin itici kuvveti ile suyun yükseltilmesi prensibiyle çalışan bu buluş, madenlerdeki suyun boşaltılması, kasabalara su servisi sağlanması ve sabit bir rüzgarın veya suyun bir kazanç sağlamadığı çalışan değirmenlere büyük fayda sağlayacaktır.” Savery, buluşunu 14 Temmuz 1699 yılında Kraliyet Topluluğu’na sergiledi. Ancak patent herhangi bir açıklama veya modelleme içermiyor fakat Savery 1702 yılında yayınladığı The Miner’s Friend; or, An Engine to Raise Water by Fire adlı kitabında, madenlerden suyu dışarı pompalamaya yarayacak bu buhar makinesini ayrıntılı bir şekilde tanıttı.

Savery’nin makinesi tıkaçları dışında piston ve diğer hareketli bir parçası yoktu. Buharın kazan içerisinde yükselmesi ile çalışıyor. Bu makine, içine yüksek basınçlı buharın sokulduğu su ile dolu bir kaptan oluşuyordu. Harici bir buhar kazanıyla üretilen buharın içi su dolu olan makineye buhar gönderimi ile madenlerdeki suyun yüzeye pompalanması sağlanıyordu.

Savery’nin buhar makinesinin çalışma sistemini aşağıdaki videoda görebilirsiniz.

Sonuç

Thomas Savery, patentini aldığı bu makinenin reklamını her yerde yapmaya başladı. Broşürler bastırarak iş adamlarına dağıttı ve makinenin çalışma prensibini de isteyen herkese anlattı. Savery’nin makinesi her ne kadar madenlerdeki suyu çekme konusunda iyi bir sistem olsa da bir takım verimlilik ve güvenlik sorunları vardı. Makine düşük verimle çalıştığından madenlerdeki suyun çekilmesi için buhar kazanında çok fazla buhar üretilmesi gerekiyordu ve bu da çok maliyetli oluyordu. Ayrıca makineye buhar sağlayan buhar kazanının patlama tehlikesi olması da diğer bir olumsuz etken olarak öne çıkıyor. Bu sebeplerden dolayı üretilmiş ilk buhar makinesi madencilik alanında ticarileşemedi.

Savery’nin makinesi tüm olumsuz yönlerine karşın üretilen ilk buhar makinesi olarak tarihe geçti. Savery’nin buhar makinesi de bu alanda ileride yapılacak çalışmalar için büyük bir ilham kaynağı oldu. Thomas Newcomen ve diğer mucitler Savery’nin makinesi üzerindeki aksaklıkları gidererek daha gelişmiş bir model ortaya koydular bu da buhar makinelerinin ulaşımdan, sanayiye birçok alanda yaygınlaşmasına ve Dünya’yı o dönem için değiştirmesine yol açtı.

Kaynak:

• Vikipedi
• Britannica

Thomas Savery ve buhar makinesi hakkında görüşlerinizi ve merak ettiklerinizi yorum olarak belirtmeyi unutmayın.