5 Başlıkta Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi (YEK-G) Nedir?
Elektrik üretimindeki karbon emisyonunu azaltmak isteyen Türkiye 1 Haziran 2021 tarihi itibariyle Milli Yenilenebilir Enerji Sertifika Sistemi’ne kavuşuyor.
Türkiye yenilenebilir elektrik üretim kapasitesin her geçen ay daha da arttırmaktadır. Elektrik üretimindeki karbon emisyonunu azaltmak isteyen Türkiye 1 Haziran 2021 tarihi itibariyle Milli Yenilenebilir Enerji Sertifika Sistemi’ne kavuşuyor. EPDK ve EPİAŞ tarafından geliştirilen Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi yani YEK-G sistemini bu içeriğimizde ele aldık.
YEK-G Nedir?
Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi veya kısa olarak YEK-G sistemi son elektrik tüketicilerinin, tükettikleri elektriğin kaynağı hakkında bilgilendirme ve son kullanıcılara yenilenebilir enerji kullanımının dolaylı olarak teşvik sağlamanın yolunu açan bir sistem olarak tanımlanabilir.
Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi yani YEK-G Sisteminin Amacı
YEK-G Sisteminin birçok amacı olmakla beraber en temel amaç takip, ispat ve ifşa olarak öne çıkmaktadır. Bir diğer deyişle tüketicilere satılan elektriğin kaynak bazında bilgilendirilmesinin yapılmasıdır. Böylece son tüketiciye yenilenebilir kaynaklar ile üretilen elektriği satın alabilme tercihi sunulmuş olmaktadır. Bu da şebekeye verilen her 1 MWh yenilenebilir elektriğe ait özelliklerin kaydedilerek belgelendirilmesi ile son tüketicilerin tüketmiş oldukları enerji kaynağının takip, ispat ve ifşa edilerek garantilenmesinin sağlanması ile yerine getirilmektedir.
YEK-G Sisteminin Üretici Açısından Amacı
YEK-G belgesi ile elektriğin hem üretiminde hem de tüketiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının arttırılması hedeflenmektedir. Bu şekilde de karbon-nötr bir enerji sistemine geçişin hızlandırılması amaçlanmaktadır.
YEK-G Sisteminin Tedarikçi Açısından Amacı
Tedarikçiler ise hizmet verdikleri tüketicilere sağladıkları elektriğin hangi kaynak ile üretildiklerini belirtme zorunluluğu kapsamında, yenilenebilir enerji ile tüketimin olduğunu yine YEK-G belgesi ile ispatlamış olacaklardır.
YEK-G Sisteminin Tüketici Açısından Amacı
Bu sistem ile tüketiciye satın aldığı enerji kaynağı hakkında tercih seçeneği sunulmaktadır. Tüketici ayrıca yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektriği kullanmayı seçerse, çevreci elektrik tüketimini belgelemiş olacaktır. Bu belge ile de ayrıca tüketiciler satın aldıkları elektriğin üretim kaynağı hakkında da bilgilendirilmiş olacaklardır.
YEK-G Sistemi Yetkili Kuruluşlar
Türkiye’de gerçekleştirilecek Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi’nde yetkili kuruluş Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK)’dır. EPDK ise ilgili işlemler için EPİAŞ’ı temsilci kuruluş olarak görevlendirmiştir. Tüm Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi katılımcılarının sisteme katılımları, belge teminleri ve iptalleri EPİAŞ tarafından gerçekleştirilecektir. Sayaç ölçümleri de yine TEİAŞ ve dağıtım şirketleri tarafından yapılacaktır.
YEK-G Sistemi Nasıl İşleyecek?
Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi sistemi Kayıt, İhraç, Transfer ve İtfa olmak üzere 4 aşamada işler.
Kayıt
YEK-G sistemine katılmak isteyenler öncelikle EPİAŞ ile katılım anlaşması ve yenilenebilir üretim teisi bazında katılım taahütnamesi imzalar. Yenilenebilir enerji üretim durumunda bulunan tesislerin kayıtları yapılır ve bunlar hesap sahipi ile ilişkilendirilerek kayıt veritabanına aktarılır.
İhraç
Kaydını yaptırıan üretici olarak belirtilen sistem katılımcısı, tüketiciye sunmak amacıyla YEK-G belgesi ihraç başvurusu yapar. Buna göre de EPİAŞ kullanıcıya ait üretim miktarını dikkate alarak, YEK-G belgesini elektronik olarak düzenler.
Transfer
Elektronik olarak düzenlenen YEK-G belgesi, veritabanına kaydedilen hesaplar arasında ikili anlaşma yoluyla elektronik olarak devredilir. Bu işleme transfer adı verilir.
İtfa
Transfer edilen YEK-G belgeleri belirli bir tüketim ile ilişkilendirilip ifşa amacıyla kullanılma üzere piyasa işletmecisi tarafından itfa edilir. Yani o YEK-G belgesi belirli bir tüketim ile ilişkilendirilip ifşa amacıyla kullanılmak üzere hesap sahiplerinin talebi doğrultusunda piyasa işletmecisi tarafından başka bir hesaba transfer edilmesi engellenecek şekilde elektronik olarak sonlandırılır. Böylece aynı üretim verisinin çifte sayımının da önüne geçilmiş olur.
Son olarak itfa belgesi oluştuktan sonra son tüketicilerle paylaşılması için tedarikçilerle paylaşılır
YEK-G Belgesi
Yenilenebilir elektrik üreten tesisler tarafından ihraç edilecek YEK-G belgesi her biri 1 MWh elektrik üretimine tekabüle eden elektronik bir belgedir. 1MWh elektriğin üretildiği aydan itibaren 12 ay geçerlidir. Her bir belgede üretim tesisine ait kurulu güç, kaynak tipi, destekleme mekanizması, işletmeye alınma tarihi gibi birçok bilgi bulunmaktadır.
Kayıt veri tabanında bir hesapta bulunan YEK-G belgeleri, yenilenebilir enerji kullanımı ispatında kullanılabildiği gibi ilgi YEK-G sistem kullanıcılarının itfa bildirimine göre piyasa işletmecisi tarafından itfa edilir. İtfa gerçekleştirilirken adına itfa bildirimi gerçekleştirilmiş bir tüketici için aynı tüketim döneminde başka bir tedarikçi tarafından itfa bildirimi gerçekleştirilmemiş şartı aranmaktadır.
1 Haziran 2021 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanacak olan Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi yenilenebilir enerji ile elektrik üretiminin yaygınlaşmasına büyük katkı sağlayacağı ön görülmektedir. Ayrıca bu sistem şirketler, kurum ve kuruluşlara karbon ayak izlerini azaltmaları için büyük bir fırsat tanımaktadır. Gönüllülük esasına dayanan bu sisteme bireysel kullanıcılar da katılabilir ve çevreye olan zararın azaltılmasına katkıda bulunabilirler.