Yakma Tesisi Nedir? Yakma Tesisi Çeşitleri Nelerdir?

Yakma tesisi, atıkların genellikle tekrar kullanıma açık olmadığı ve atıkların en son ki halinin kül olduğu birim sistemden oluşur. Yakma tesisine geri dönüştürülmesi mümkün olmayan, tehlikeli nitelik taşıyan atıklar gönderilmektedir. Yakma tesisi atıkların azaltımını gerçekleştirilir iken kül oluşumunun artışını ve bazı çevre sorunlarına sebep olmaktadır. Yakma tesisi nasıl çalışır? Başlığı altında değerli okuyuculara bu tür detayları daha ayrıntılı olarak anlatılacaktır.

Yeryüzünde bulunan çeşitli atıkları doğaya yararlı olarak ekolojik çevrim içerisine katılmaya çalışılmaktadır. Bu katılım için çeşitli proseslere dayanan, mühendislerin hesaplamalarıyla boyutlandırılan çeşitli tesisler bulunur. Biyogaz, gazifikasyon vb. sistemleri örnek verilebilmesinin yanında bu yazıda yakma tesisinden bahis açılacaktır.

Yakma Tesisi Nedir?

Bünyesinde yapılan işlemlerin yönetmelik ve yasalara dayandığı, toplumumuzda oluşturduğumuz atıkların azaltımı için gerekli, atıklarımızı ortadan kaldırırken enerji üretiminde gerçekleştirdiği, çok fazla maliyet gerektiren komplike olmuş tesislerdir.

Yakma tesisi, genellikle organik içerikli ürünleri işlemlere dahil etmez. Organik temelli atıkların bertarafı için ilk önce başka yöntemlere başvurulur. Atıkların geri dönüştürülme amaçlı uygulamalar, yeniden kullanımını sağlayacak çalışmalar bertaraf yöntemleri arasında yer alabilmektedir. 3R kuralını uygulanamadığı atıklarda yakma işlemi tek çare olmaktadır.

Yakma tesisleri belli bir çalışma prensiplerine dayandırılır. Bahsi geçen prensipler arasında piroliz, gazlaştırma, oksitlenme, plazma yer alır. Bazı tesislerde iki prensibin bir arada çalıştırıldığı da gözlemlenebilmektedir. Bu prensiplerin hangisine dayanarak tasarım yapılacağını belirlemek için amaca bakmak lazım. Yüksek sıcaklıklara göre hesaplama yapılmak isteniyorsa piroliz sistemi daha uygun sonuç verir. Söz konusu biokütle gibi atıklar için ise gazlaştırma daha uygulanabilir olacaktır.

Yakma Tesisi Nasıl Çalışır?

Yakma tesislerinde genellikle birkaç ünite adı verilen proses bölümlerinden oluşur. Bu bölümler arasında;

• Atıkların tesise ilk getirildiği anda içeri alındığı atık kabul bölümü,
• Atıkların bertaraf işleminden önce belli bir zaman aralığında bekletildiği geçici depolama bölümü,
• Atıkların fiziki olarak diğer bölümlerde rahat işleme alınması için boyutlarının küçültülmesi amacıyla ön işlem bölümü,
• Çeşitli atıkların içerisindeki bakterilerle ilgilenmek için atık ve hava besleme sistemi,
• Yakma işlemi için yeterli sayıda kazan, yakma prosesinin uygulanması sonucu ortaya çıkacak belli miktardaki baca gazı emisyonu için arıtım teknolojisi,
• Atıkların yakma işleminden sonra geriye kalan varlıkları depolama amacıyla yer alan hesaplamalara göre depolama alanı,
• Hesaplamalar sonucunda boyutlandırılması yapılan ve yeterli miktarda bacalar da bulunur.

Tesisin içerisindeki atık miktarına ve atıkların türüne göre farklı prosesler kullanılabilir. Farklı prosesler içerisinde farklı ünitelerde bulunur. Fakat en klasik yakma tesisi yukarıdaki ünitelerinden oluşur. Bu üniteler içeresinde klasik yakma tesisinin çalışma prensibini anlatalım.

Tesiste ilk yapılan iş araçlarla tesise taşınan atıkların tartımı yapıldıktan sonra atık kabul bölümüne sevki sağlanır. Atıklar ikinci işlem olarak geçici depolama kısmına getirilir. Burada atıklar belli bir müddet bekletilir. Bunun nedeni gazın ve sızıntı sularının salınımının gerçekleşmesidir. Ayrıca daha öncesinde gelen atıkların daha önce işleme alındığı için yeni gelen atıkların biraz bekletilmesinde fayda bulunur. Atıklar yakma tesisine getirilmeden önce içerisindeki nem oranına bakılsa da yine de her ihtimale karşı sızıntı suları da göz önünde bulundurulur.

Bir diğer aşama olarak fiziki hallerini işlemlere alınacak kadar küçültülmesi olarak bilinir. Atıkların ön işlemden geçtikten sonra kapalı bir silindire benzeyen tanka alınır. Tankın belli kesimlerinde yerleştirilen çapları hesaplanmış kanallar bulunur. Tank içerisine bu kanallar/ borular sayesinde hava beslemesi yapılır. Atıklar burada besleme işleminde belli bir müddet bekletildikten sonra yakma kazanına alınır.

Yakma kazanını çok az bir süratle dönen, büyük yatay bir silindir tank olarak düşünebilirsiniz. Bu tankın içerisine sürekli olarak sistemden atık yollanmaktadır. Bu tankın içerisinde hesaplamalar neticesinde belirlenen zaman aralığında atıklar yakılır. Yakma işlemi boyunca tankın ağzı kapalı kalır. Burada atıklar küle ve emisyona dönüşür.

Tesisin tasarımı sırasında ortaya çıkan emisyonun çevreye zararı düşünülmüş olmalı. Çünkü Türkiye’de hemen hemen her yakma tesisinde elektrik üretimini sağlamayı hedefleyen sistem kurulur. Proses sonucu ortaya çıkan gaz sistemin enerji ihtiyacını sağlamanın yanı sıra ürettiği enerjiye göre çevre illerdeki hanelerin elektriğini de karşılar. Böylelikle kendi değerini yukarıya çeken bir tesisle beraber oluruz.

Atıkların varlıklarının işe yaramaz hale getirilmesi sonucunda (küle dönüştürülmesi), bir yerde depolanır. Depolandığı yerde görüntü kirliği oluşturacak ve sürekli çalışan bu sistemin küllerini koyacak yerin kısıtlanmasına sebep olacağı için külleri, depolandığı yerden çimento ve inşaat firmalarına transferi sağlanır. Çimento içerisine karıştırılan küllerin beton dayanıklılığını arttırması, tüm Türkiye için önemi niteliği taşır.

Yakma Tesisi Çeşitleri

Çamur yakma tesisi, katı atık, tıbbi atık, tehlikeli atık, evsel atık, kentsel atık yakma tesisi olarak atık içeriğine göre çeşitlere ayrılır. Ayrıca içerisindeki proseslere göre de çeşitleri bulunur. Bunlar arasında akışkan yataklı atık çamur tesisi, atıksu arıtma çamuru, içme suyu arıtma çamuru yakma tesisi şu an mevcut tesisler arasındadır. Hali hazırda faaliyette bulunan, yukarıda ismi anılan bu tesislerin hemen hemen hepsi gözde tesislerdir. Tabi her ne kadar bazı atıkların yakılması en son çare olsa da belli başlı diğer atıkların bertarafı için sadece yakma işleminden yararlanıldığı bir gerçek.

Çamur Yakma Tesisi

Arıtma tesisleri bünyesinde çeşitli aşamalarda oluşabilecek varlıklar, arıtma çamurları… Arıtma çamurlarının bertarafı söz konusu olduğunda birçok proje karşımıza çıkarken yürürlükte olan bertaraf seçeneği genellikle yakmadır (tehlikeli arıtma çamuru için). Ayrıca arıtma çamurlarının tamamen kapalı bir alanda bekletilmesi illegal bir yol olur. Bunun nedeni çamurların içerisindeki bakterilerin belli bir zaman sonra gaz açığa çıkarması ve buna bağlı olarak kapalı alanda bu gazın basınç yapmasını önlemektir.

Çöp Yakma Tesisi

Çöp yakma tesisinin mevcut amacı kentsel nitelikli çöplerin organikliğini termal yöntemle sonlandırmaktır. Bu işlem için yüksek ısılara ve oksijen yardımı gerekir. Diğer yakma tesislerindeki gibi kompleks özellikler taşıması ile enerji üretimi yapabilmektedir.

Sonuç

Yakma tesisi nedir? Yakma tesisi çeşitleri nelerdir? Başlığı altında bulunan bu yazıda çeşitli yakma tesislerinin faaliyetlerini okuyucularımızla beraber inceledik. Yakma tesislerinin çeşitlerine göre hangi atıkları bünyesine katıp, işleme aldıklarını açıklandı.