Türkiye’nin Enerji Tablosuna Genel Bir Bakış
İklim değişikliği ve fosil yakıtların kullanımında yaşanan kısıtlanmalar sebebiyle tüm dünyada temiz enerji kaynaklarının kullanıma doğru bir geçiş söz konusudur. Tüm dünyada gerçekleşen bu küresel enerji dönüşümünü “Küresel Enerji Dönüşümü ve Etkileri” adlı yazımızda derledik. Bu yazımızda ise sizlere güncel rakamlar ve tablolarla Türkiye’de enerji görünümünü kaynaklara göre derledik.
Türkiye’de Elektrik Enerjisi Üretimi ve Tüketimi
Enerji Bakanlığı’nın açıkladığı en güncel rakamlara göre Türkiye’de enerji tüketimi 2018 yılında (2019 enerji tüketim verileri henüz açıklanmadı) bir önceki yıla oranla %2,2 artarak 304,2 milyar kWh, elektrik üretimi ise bir önceki yıla oranla %2,2 artarak 304,8 milyar kWh olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre Türkiye 2018 yılında elektrik üretiminin %37,3’nü kömürden, %29,8’i doğal gazdan, %19,8’i hidrolik enerjiden, %6,6’sı rüzgardan, %2,6’sı güneşten, %2,5’i jeotermal enerjiden ve %1,4’ü ise diğer kaynaklardan oluşmaktadır.
2019 Eylül ayı sonu verilerine göre ise Türkiye’nin kaynaklara göre kurulu gücü dağılımı ise %31,4’ü hidrolik enerji, %28,6’sı doğal gaz, %22,4’ü kömür, % 8,1’i rüzgar, %6,2’si güneş, %1,6’sı jeotermal ve %1,7’si ise diğer kaynaklardan oluşmaktadır. Ülkenin toplam gücü 90.720 MW ve toplam yenilenebilir enerji kurulu gücü ise 44.588 MW seviyesine ulaşmıştır.
Kurulu güç, ülkede hazırda bulunan toplam santral kapasitesi anlamına gelmektedir. Asıl önemli olan bu santrallerin elektrik talebini ne kadar oranda karşılaya bildiğidir. Bu sebepten yukarıdaki iki grafikte farklılıklar söz konusudur. İlk grafikte Türkiye elektrik ihtiyacını en çok kömür ve doğal gazdan karşılamaktadır. Her ne kadar kurulu güçte liderlik hidrolik enerjide olsa da bu santrallerin bulunduğu bölgeler genelde elektrik talebinin görece düşük olduğu bölgeler olduğundan santraller tam kapasitede kullanılamamaktadır. Bu sebepten kurulu güç ve elektrik üretimi kavramları birbirleriyle karıştırılmamalıdır.
Türkiye’de Petrol
2018 yılında dünyada tespit edilmiş petrol rezervi 1.729,7 milyar varil olarak belirlenmiştir. Bu petrol rezervinin 836,1 milyar varili yani %48,3’ü Orta Doğu ülkelerinde, 325,1 milyar varili yani %18,8’i Güney ve Orta Amerika ülkelerinde, 236,7 milyar varili yani %13,7’si Kuzey Amerika ülkelerinde yer almaktadır. 2018 yılında ise dünyada petrol üretimi günde 94,7 milyon varil seviyesine ulaşmıştır.
Birincil enerji kaynakları arasında çok önemli bir konumda yer alan ham petrol 2018 yılı verilerine göre dünya birincil enerji talebinin %31,4’nü karşılamaktadır.
Türkiye’nin 2018 yılında ham petrol ithalatı 21 milyon ton, petrol ürünü ithalatı da 17,7 milyon tondur. Öte yandan ülkemiz 8,9 milyon ton petrol ürününü de ihraç etmiştir.
Türkiye’de Doğal Gaz
Dünya’da doğal gaz rezervlerinin %38,4’ü yani 75,5 trilyon metreküpü Orta Doğu ülkelerinde, %33,9’u yani 66,7 trilyon metreküpü Avrupa ve Avrasya ülkelerinde, %16,5’i yani 32,5 trilyon metreküpü ise Afrika/Asya Pasifik ülkelerinde bulunmaktadır.
Ülkemizde 2018 yılı doğal gaz tüketimimiz 49,3 milyar Sm³ olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye’de Kömür
Dünya kömür rezerlerinin dağılımına bakıldığında 323,6 miyar tonu yani, %31,3’ü Avrupa-Avrasya ülkelerinde, 424,2 milyar tonu (%41) Asya-Pasifik ülkelerinde, %25 oranında 258,7 milyar ton kömür rezervi ise Kuzey Amerika ülkelerinde, 14,4 milyar tonu %1,4 oranıyla Afrika-Doğu Akdeniz ülkelerinde ve 14 milyar ton yani %1,4’ü ise Orta ve Güney Amerika ülkelerinde yer almaktadır.
Türkiye’de 2017 yılının sonuyla birlikte, kömürün 145,3 Miyon Ton Eşdeğer Petrol (MTEP) olan birincil enerji tüketimindeki payı %27 seviyesine ulaşmıştır. 2018 yılı sonunda ise Türkiye’deki kömür santrallerinin kurulu gücü 18.997 MW seviyesine ulaşarak kurulu gücün %21,5’lik bir kısmını oluşturmaktadır. Yerli kömür temelli kurulu güç 10.203 MW (%11,5) ve ithal kömüre dayalı kurulu güç ise 8.794 MW ile toplam kurulu kömür santral gücünün %10’nunu oluşturmaktadır.
2018 yılında kömür santrallerinden toplam 113,3 TWh elektrik üretilmiştir ve toplam elektrik üretimindeki payı ise %37,3 seviyesine ulaşmıştır.
Not: Yazımızdaki tüm veriler Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın resmi internet sitesi olan www.energy.gov.tr adresinden alınmıştır.