Mikrodalga Fırın Nedir? Sağlığa Zararlı mı?

Mikrodalga fırın, günlük yaşantımızda bizlere pratik ve hızlı bir kullanım sağlamaktadır. Ancak sağlık üzerine etkisi üzerine ortalıkta dolaşan birçok farklı bilgi sebebiyle mikrodalga fırın kullanımından endişe duyulmaktadır. Ayrıca mikrodalga fırında işlem görememesi gereken bazı gıdalar da mevcuttur.

Mikrodalga fırınlarla ilgili belirsiz olan bu noktalara açıklık getirmek için bu yazımızı sizler için derlemiş bulunmaktayız.

Mikrodalga Nedir?

Mikrodalgalar ışık tayfında Kızılötesi Işık ve Radyo Dalgaları arasında yer almaktadır. Mikrodalgaların dalga boyları 1 mm – 1 m aralığında iken, frekansları ise 300 MHz ve 300GHz aralığında değişmektedir. Mikrodalgalar iyonize edici olmayan (non-ionized) elektromanyetik dalgalardır. Metaller tarafından yansıtılan mikrodalgalar; plastik, cam, seramik, kağıt gibi materyallerinden içinden geçebilirken, su ve gıdalar tarafından da emilmektedir (absorbasyon).

Mikrodalga Fırın Nedir? Gıdaları Nasıl Isıtır?

Gıdaları ısıtmak için mikrodalgaları kullanan fırın çeşidine ‘Mikrodalga Fırın‘ adı verilmektedir. Ev tipi mikrodalga fırınların temel bölümleri:

• Güç beslemesi ve kontrol
• Magnetron
• Dalga kılavuzu (Waveguide)
• Dağıtıcı
• Döner tabla
• Pişirme boşluğu
• Kapı ve bobin

Mikrodalga fırının en önemli parçası mikrodalgaları üreten magnetrondur. Elektriksel enerjiyi salınımlı elektronik alana dönüştüren bir vakum tüpüdür. Merkezde bulunan ve elektron yayan katot, anot tarafından çevrilmiş durumdadır. Ev tipi mikro dalga fırınlarda kullanılan frekans 2450 MHz‘dir.

Mikrodalga fırında iyonik kondüksiyon ve dipolar rotasyon olmak üzere 2 adet ısıtma mekanizması bulunmaktadır. Mikro dalga fırında hacimsel ısıtma söz konusudur. Hacimsel ısıtma farklı bir mekanizmaya sahiptir. Gıdaya direkt olarak mikrodalga enerjisinin iç kısımlardan absorbe edilmesiyle beraber absorbe edilen enerjinin ısıya dönüştürülmesi ile gerçekleşmektedir. Diğer bir deyişle frekansla orantılı olarak, birim zamanda su moleküllerinin defalarca kez yeniden düzenlenmesiyle paralel olarak hacimsel ısıtma gözlenmektedir.

Temel olarak mikrodalga ısıtmada ya uygulanan elektrik alan şiddetinin bir sonucu olarak iyonik bileşenlerin harekete geçmesi ile ya da uygulanan elektrik alanın genlik değişimine bağlı olarak moleküllerin önce polarize daha sonra depolarize olmaya çalışırken ortaya çıkardıkları salınım hareketinin bir sonucu olarak gerçekleşmektedir.

Mikrodalga Fırın Avantajları ve Dezavantajları

Mikrodalga fırınların gıdaların işlenmesinde çözdürme, haşlama, kurutma, özütleme, pişirme, tavlama, fırında pişirme, pastörizasyon gibi fonksiyonları bulunmaktadır.

Mikrodalga Fırınların Avantajları

• Isıtma hızı yüksek
• İşlem süresi kısa
• Vitamin ve mineral kaybı daha az
• Az yer kaplayan ekipman
• Kolay temizlenme
• Enerji tasarrufu

Enerji tasarrufu mikrodalgaların ısı enerjisine dönüşümünün %verimi ile ilgilidir. Isı verimi normal fırınlarda % 7-14 arasında değişirken mikro dalga fırınlarda % 40’a çıkabilmektedir.

Mikrodalga Fırınların Dezavantajları

• Unlu mamullerin pişirilmesinde Maillard Reaksiyonlarının, karamelizasyonun ve nişasta jelatinizasyonunun kısa sürede tamamlanması sebebiyle istenilen yapı, aroma, renk gibi niteliklere ulaşılamaması
• Pastörizasyon işlemlerinde gıdalara uygulanan işlemlerin kısa olması nedeniyle mikroorganizmaların canlı kalma olasılığı
• Gıdalara uygulanan kurutma işleminin üründe homojen olmayan ısıtmaya neden olması ve ürünün tekstüründe hasarlara yol açması
• Kurutma işleminde ıspanak gibi yapraklı sebzelerde (penetrasyon arttığından) ürün yüzeyinin kuruması, meyvelerde heterojen ısınma sebebiyle karamelizasyonun meydana gelmesi
• Gıdaların yapısına bağlı heterojen olarak ısınma olayıyla birlikte yanma riskinin bulunması

Mikrodalga Fırında İşlem Görmemesi Gereken Gıdalar

• Kabuğu delinmemiş bütün halde pişirilmek istenen meyve ve sebzeler
• Yumurtanın haşlanması ya da haşlanmış yumurtanın tekrar ısıtılması
• Bol kızgın yağda kızartma yapılması
• Kapalı kapta patlayabilme riski bulunan sıvılar ve diğer gıdalar
• Eriyebilecek plastik ambalajlı, metal ambalajlı veya yanabilecek kağıt ambalajlı gıdalar
• Geniş yapraklı sebzeler (yanma olasılığı)
• Derinliği fazla ve genişliği az boyuttaki gıdalar

Mikro dalga fırın kullanımından zarar görmemek ve maksimum verim alınmak istendiğinden, kullanım kılavuzlarına uygun davranmak gerekmektedir. Uygulanmak istenen işleme göre tavsiye edilen dalga boyu, frekans, süre gibi parametrelere dikkat edilmelidir.

Mikrodalga Isıtma Sağlığa Zararlı Mı?

FDA’ya göre mikrodalga ısıtmada mikrodalga enerjisi, gıda tarafından emildiği için ısıya dönüşmekte ve gıdayı “radyoaktif” veya “kontamine” yapmamaktadır. Mikro dalga fırınlar FDA’nın belirlediği standartlara göre üretilmekte ve üretilen mikro dalga fırınlar radyasyon testi ile kalite kontrol programlarıyla değerlendirmektedir.

İnsan vücudu dokusu, gıdalar gibi mikrodalgalardan etkilenmektedir. Yüksek düzeyde mikrodalgalara maruz kalmak ağrılı yanıklara neden olabilmektedir. Göz merceğinin yüksek düzeyde mikrodalgalara maruz kalması katarakt oluşumuna neden olabilmektedir. Bu riskler, mikrodalga fırının kılavuzuna uygun kullanımı ve bakımının düzenli periyotlarla yaptırılmasıyla giderilmektedir.