Jeotermal Enerji Nedir? Nerelerde Kullanılır?
Gelişmelerden haberdar olmak için bizi Google Haberler'den takip edin!
İki bölümde inceleyeceğimiz jeotermal enerji konusuyla ilgili bu ilk yazımızda bu enerji türünün ne olduğunu, nasıl oluştuğunu ve nerelerde kullanıldığını derledik.
Jeotermal Enerji Nedir?
Jeotermal kelime olarak yerküre ısısı anlamına gelmektedir. Yer kabuğunun içerisinde farklı derinliklerinde bulunan ısının meydana getirdiği, çeşitli kimyasallar barındıran sıcak su, buhar ve gazlardır. Dünya’nın sıcaklığı derinlikle kademeli olarak artar merkezde ise 4200 °C sıcaklığa erişir. Bu sıcaklığın bir kısmı Dünya’nın 4,5 milyar yıl önceki ateşli oluşumunun bir kalıntısıdır. Fakat bu ısının büyük bir kısmı radyoaktif izotopların bir kalıntısıdır. Isı, termodinamiğin 2. yasasına uygun olarak sıcak bölgeden soğuğa doğru doğal olarak kendiliğinden hareket eder. Yani dünyanın ısısı da sıcaklığın fazla olduğu merkezden daha soğuk olan yüzeye doğru doğal olarak hareket eder. Kısacası jeotermal enerji, yerin derinliklerinde bulunan sıcak su, buhar ve gazların bünyesindeki termal bir enerjidir.
Dünya’nın merkezinden gelen büyük miktardaki ısı pratik olarak yakalanamaz. Çünkü ısı yüzeye düşük sıcaklıkta ulaşır. Neyse ki plaka tektoniği olarak bilinen temel jeolojik işlemler bu ısının ticari olarak kullanılmasına olanak sağlar.
Jeotermal enerji normalde yeryüzünün derinliklerinden, yüzeye çatlak ve kırılma bölgeleri sayesinde ulaşır veya sondaj kuyularıyla bu enerji yüzeye çıkarılabilmektedir.
Jeotermal Enerji Nerelerde Kullanılır?
Jeotermal enerji, günümüzde elektrik üretimi ve ısıl uygulamaların gerektirdiği endüstriyel işlemlerde kullanılır.
Jeotermal kaynakları,
- Elektrik üretimi,
- Merkezi ısıtma, soğutma, sera ısıtması gibi ısıtma ve soğutma işlemlerinde
- Kurutma işlemleri gibi, ısı gerektiren endüstriyel uygulamalarda
- Karbondioksit, gübre, lityum, ağır su, hidrojen gibi kimyasal maddelerin ve minerallerin üretiminde,
- Turizm sektöründe kaplıcalarda,
- Düşük sıcaklıklarda (30 °C’ye kadar) kültür balıkçılığında,
- Mineraller içeren içme suyu üretiminin yapılmasında kullanılmaktadır.
Jeotermal enerjiyi elektrik üretiminde veya ısıtmada kullanmak için yeryüzünden ortalama olarak 1.5 km veya daha derine inilmesi gerekmektedir. Bu derinlikte bulunan buhar ve sıcak suyun yeryüzüne bir takım sistemler ile iletilir ve türbin-jeneratör sistemiyle elektrik üretimi sağlanır. Jeotermal enerji ile ilk elektrik üretimi 1904 yılında Larderello, İtalya’da gerçekleşti.
Jeotermal Enerji Nasıl Üretilir?
Jeotermal enerji santralleri ile ilgili ayrıntılı bilgiyi başka bir yazı da derleyeceğiz. Ancak bu yazımızda ise kısaca bahsetmek gerekirse ise 3 farklı jeotemal güç santral tipi vardır. Bunlar kuru buhar, flaş ve binary tipi santrallerdir. Kuru buhar, eski tip bir jeotermal teknolojidir ve buharı yerin derinliklerinden yüzeye çıkartıp doğrudan türbin-jeneratör sistemiyle elektrik üretimini gerçekleştirir. Flaş sistemi ise derinlerdeki sıcak ve yüksek basınçlı suyu, soğuk ve düşük basınçlı su hakline getirir. Bu işlem sırasında oluşan buhar da türbini döndürerek elektrik üretimi sağlanır. Binary sisteminde ise sıcak su, kaynama noktası daha düşük ikincil bir akışkanı buhar haline getiriyor ve bu buhar da elektrik üretimini sağlıyor. Gelecekte birçok jeotermal santrali binary sistemini kullanacak.
Jeotermal enerji 20 ülkede üretiliyor ve ABD dünyanın en büyük jeotermal üreticisi konumundadır. Öne çıkan bir diğer ülke olan İzlanda’da ise birçok konut hatta yüzme havuzları jeotermal sıcak su ile ısıtılmaktadır. İzlanda en az 25 aktif volkana ve gayzere sahip olduğundan jeotermal enerjide büyük bir potansiyele sahiptir.
Jeotermal Enerjinin Avantajları
Jeotermal enerjinin başlıca sağladığı avantajlar şunlardır:
- Yenilenebilir ve temiz bir enerji kaynağıdır
- Sıfıra yakın emisyona sebep olması nedeniyle konutlarda,tarımda,endüstride,sera ısıtması gibi ısıl uygulamalarda kullanılabilmektedir.
- Rüzgar, yağmur veya güneş gibi meteorojik olaylardan etkilenmez.
- Jeotermal enerjinin elde edilmesi ucuz ve güvenlidir. Ayrıca diğer enerji kaynaklarının üretiminin aksine daha az tesis alanına ihtiyaç duyulur.
- Mazot,kömür ve odun nakliyesi gibi sorunlara neden olmaz.
- Üretimi sırasında herhangi bir fosil yakıt tüketimine neden olmaz.
Jeotermal Enerjinin Dezavantajları
Her ne kadar jeotermal enerjinin bir çok avantajı olsa da, dezavantajları da göz ardı edilemez. Jeotermal enerjinin bazı dezavantajları şunlardır:
- Düşük miktarlarda hidrojen sülfür salınımı
- Az miktarda toksit materyal içeren jeotermal akışkanların kontrolü
- Jeotermal kaynaklara sahip bölgelerin zamanla etkinliğini yitirmesi
Yukarıda belirtilen dezavantajların yanı sıra, jeotermal enerjinin yer yüzünün derinliklerinden elde edildiği düşünüldüğünde, borularda oluşan enerji kayıpları da bir dezavantaj olarak değerlendirilebilir.
Jeotermal enerji ile ilgili sorularınızı veya eklemek istediklerinizi lütfen yorum olarak bildiriniz.
