Doğa ve Çevreİnşaat

Jeoloji ve İnşaat Mühendisliği İlişkisi

Gelişmelerden haberdar olmak için bizi Google Haberler'den takip edin!

Mühendistan Google News

Jeoloji bilimi birçok mühendislik dalıyla yakından ilişkilidir. Özellikle de jeoloji ve inşaat mühendisliği belki de birbirilerine en yakın iki alandır. Bu yazımızda sizlere jeoloji ve inşaat mühendisliği ilişkisi konusunu derledik.

Jeoloji Nedir? Jeoloji ve İnşaat Mühendisliği

Jeoloji kelime anlamı olarak yer bilimi demektir. Genel anlamıyla yerin fiziksel yapısı, mineral ve kayaç oluşumu, dış ve iç kuvvetler etkisiyle yerin yapısında meydana gelen değişiklikleri inceleyen bilim dalıdır. Peki inşaat mühendisliği için neden bu kadar önemlidir? Jeoloji ve inşaat mühendisliği ilişkisi nasıldır?

İnşaat mühendisliği çalışma alanı olarak yer altı ve yer üstünü kullanır. Bundan dolayı zeminin ve kayaçların mukavemeti, bunların geçirdiği jeolojik sürelerin kayaç yapısındaki deformasyonları inşaat mühendisleri için önem teşkil eden konulardır. İnşaat, zemin özellikleri dikkate alınarak yapılır. Bu sebepten jeoloji ve inşaat mühendisliği birbirleriyle yakın ilişki içerisindedir.

Kayaçlar ve Çeşitleri Nelerdir?

Bir veya daha fazla mineralin basınç, sıcaklık, kimyasal etki gibi farklı farklı yollarla bir araya gelmesiyle oluşan kütlelere kayaç denir. Kayaçlar yer şekillerinin oluşması ve gelişmesi için önemli rol oynarlar. Yediğimiz yemeklerdeki tuz, içtiğimiz sudaki mineraller, yakıt olarak kullandığımız petrol ve türevleri ve daha sayamadığımız bir çok etkisiyle hayatımızın her alanındalar. Bu kadar hayatımızın içinde olan kayaçlar ve çeşitleri konusunu gelin daha detaylı inceleyelim.

Kayaçlar yapılarına ve oluşumlarına göre 3’e ayrılırlar. Bunlar,

  1. Magmatik Kayaçlar
  2. Metamorfik (Başkalaşım) Kayaçlar
  3. Sedimanter (Tortul) Kayaçlar

Kayaç Çeşitleri

1) Magmatik Kayaçlar

Yerin derinliklerinde bulunan sıcak ve akışkan magmanın veya yeryüzüne çıkan magmanın soğuyup kristalleşmesi sonucu oluşan kayaçlara magmatik kayaçlar denir. Sıcak ve akışkan olan magma basınç altında olduğu için hareketli yapıya sahiptir. Hareketli olan magma yukarı doğru çıkmak isterken yavaş yavaş hız kaybederek soğumaya başlar bunlara derinlik kayaları , magma direk yüzeye çıkıp soğursa oluşan yapıya ise yüzey kayaları denir.

jeoloji ve inşaat mühendisliği Magmatik Kayaçlar
Magmatik Kayaçlar
Magmatik Kayaçların Özellikleri
  • Dirençleri 1500-2000 kg/cm2 olduğu zaman dayanımlarından dolayı mühendislik alanında kullanılırlar.
  • Genelde büyük kütleler halinde bulunurlar.
  • Derinlik kayaçları genel olarak çatlaklı yapıya sahiptirler fakat taze ve yıpranmamış oldukları zaman kırılma ve basınca yüksek mukavemet gösterirler.

2) Metamorfik (Başkalaşım) Kayaçlar

Yeryüzü derinliklerinde bulunan her türlü kayacın sıcaklık, basınç ve kimyasal sıvı ve gazların etkisi altında zamanla başkalaşıma uğraması sonucu oluşan kayaçlara metamorfik (başkalaşım) kayaçlar denir.

Metamorfik (Başkalaşım) Kayaçlar
Metamorfik (Başkalaşım) Kayaçlar
Metamorfik Kayaçların Özellikleri
  • Genel olarak kristalli yapıya sahiptir.
  • Geçirdiği metamorfizma sonucu ana kayaç dışında yeni mineral içerir.
  • Yüksek sıcaklık ve basınca maruz kaldıkları için yapraklı bir yapıya sahiptirler.
  • Yapraklı yapıda olduklarından dolayı inşaat alanında tercih edilmezler.

3) Sedimanter (Tortul) Kayaçlar

Sedimanter (Tortul) Kayaçlar
Sedimanter (Tortul) Kayaçlar

Her çeşit kayacın farklı şartlar altında bozunup dağılması, daha sonra da olduğu yerde kalması veya değişik taşıyıcı unsurlar yardımıyla taşınıp bir yerde çökelmesi sonucu oluşan yapıya sediman adı verilir. Bu sedimanların taneler arasında bulunan boşlukları bağlayıcı çimento ve matriks malzemesi ile dolarak zamanla sıkışması sonucu meydana gelen kayaçlara sedimanter (tortul) kayaçlar denir.

Sedimanter Kayaçların Özellikleri
  • Yatay ve düşey hareketler sonucu kırıklı ve kıvrımlı yapıda olabilirler.
  • Tabakalı yapıları içerisinde makro ve mikro boyutta fosil olabilir.
  • Yer kabuğu altına kadar inemezler, yüzeyde çok geniş alana sahiptirler.

Kayaçların genel özelliklerini incelediğimize göre şimdi İnşaat alanında nerede kullandığımıza bakalım.

  • İnşaatlarda temel yapı taşı olarak kullanılırlar.
  • Ev, körü ve yol temellerinde kullanılırlar.
  • Yol, kaldırım ve taş dizme işlemlerinde kullanılırlar.
  • İzolasyon ve çimento sanayisinde kullanılırlar.
  • Sıcak-soğuk ve ses izolasyonunda yaygın olarak kullanılırlar.
  • Çimentonun ham maddesidir.
  • Mutfaklarda tezgah yapımında yaygın olarak tercih ediliriler.
  • Seramik ve çimento sanayisinde yaygın tercih edilirler.
  • Mezar, saray, kale, ev akla gelebilecek tüm yapı alanlarında dekorasyon, seramik vb. gibi alanlarında tercih edilirler.

Jeoloji ve İnşaat Mühendisliği Sonuç

Jeoloji ve inşaat mühendisliği beraber değerlendirildiğinde jeolojik açıdan güvenli ve ekonomik bir yol, ev, tünel ve köprü gibi yapıların nereye inşa edileceğini, yer altı ve yer üstü koşullarının denetiminin yapılması çok daha verimli olur. Kıscası, inşaat mühendisliğinde jeoloji bilgisi çok önemlidir. Bundan dolayı inşaat mühendisleri kendilerini bu alanda da geliştirmelidirler.

Berat Furkan PEKGÖZ

Bitlis Eren Üniversitesi İnşaat Mühendisliği 3. Sınıf öğrencisi

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu