Gelişmelerden haberdar olmak için bizi Google Haberler'den takip edin!
Haddeleme, metal şekillendirme işleminde yaygın olarak kullanılan bir metalin deformasyon işlemidir. Merdaneler arasından metal şerit geçirilerek yapılır. Bu yazımızda, haddeleme işlemi ve çalışma prensiplerinden bahsedeceğiz. Daha sonra haddehane çeşitleri ele alınacaktır.
Haddeleme İşlemi Nedir?
Haddeleme, metal şeridin iki veya daha fazla silindir tarafından preslendiği ve böylece tek tip kalınlık oluşturulduğu metallerin oluşturulma işlemi olarak tanımlanır [1]. Bunu sağlayabilmek için sıcaklık oldukça önemlidir. İki tür süreç vardır: Biri Sıcak Haddeleme, diğeri ise Soğuk Haddeleme. Metal şerit, yeniden kristalleşme sıcaklığının üzerine ısıtıldıktan sonra haddelenirse bu işlem sıcak haddeleme olarak adlandırılır ve bu oda sıcaklığında yapılırsa, soğuk haddelenmiş olarak adlandırılır. Bu işlem yaygın olarak kullanılan ve üretimde çok yaygın olan bir işlemdir.
Haddeleme İşleminin Çalışma Prensibi
Haddeleme işlemi, malzemenin kalınlığını azaltmak için bir veya daha fazla silindir çifti arasından geçirildiği bir metal şekillendirme işlemidir. Bu işlem esas olarak külçenin veya oluşan metalin enine kesitine odaklanır. Esas olarak bu işlemle metal iş parçasının kalınlığını azaltıyoruz.
Hadde işleminin belirli türleri vardır, sıcak hadde işleminde metal istenen sıcaklıkta ısıtılır, metal uygun şekilde ısıtıldığında, istenen uygun istenen değeri elde etmek için metal bir veya daha fazla haddehane arasından geçirilmelidir. Bu işlemde metal yeniden kristalleşme sıcaklığının üzerinde ısıtılır. Sıcak hadde sürecinde metal, yüksek sıcaklık nedeniyle tane yapısını değiştirmektedir. Soğuk hadde işlemi olan başka bir işlemde vardır. Bu işlem metalin yeniden kristalleşme sıcaklığının altında yapılır. Bu işlemde, metali silindirlerden geçirmek için sıcak hadde işleminden çok daha fazla kuvvet gerekir ve iyi bir yüzey kalitesi sunar.
Haddehane Çeşitleri
Metallerin haddelenmesi için yaygın olarak kullanılan beş haddehane vardır. Bu haddehaneler literatürde aşağıdaki şekilde tasnif edilmektedir.
- İki Yüksek Haddehaneler
- Üç Yüksek Haddehaneler
- Dört Yüksek Haddehane
- Tandem Haddehaneler
- Küme Haddehaneleri
Bu değirmenlerin açıklamaları aşağıdaki gibidir:
İki Yüksek Haddehaneler
Bu haddehanede iki adet merdane kullanılmaktadır. Ayrıca merdanelerin ikisi de ayarlanabilir. Bu değirmenlerde iki merdanenin dönüşü iki farklı yönde yapılır. Metal, aynı hızda fakat zıt yönde dönen iki silindir arasından geçirilir. Döşeme, sıhhi tesisat, ray, levha kaba işleme işlerinde ve daha birçok alanda kullanılmaktadır. Ters çevrilebilir bir tahrik ihtiyacı olduğundan, bu değirmen diğerlerine göre daha ucuz ve hareket gücü daha az maliyetlidir.
Üç Yüksek Haddehaneler
Bu haddehanede, üç merdane birbiri ardına paralel olarak durur. Birinci ve ikinci merdanelerin arasından malzeme geçer. İkinci merdane bir yönde dönerse, alt merdane zıt bir yönde döner. Malzeme, üç yüksek haddehanede hem ileri hem de geri dönüşte haddelenir. İlk silindirden geçer ve ikinci silindirden devam eder ve bu işlemi tam tersi şekilde ikinci ve birinci silindirden geri gelmesi takip eder. Böylece malzemenin kalınlığı azaltılır ve her geçişte yapı üniform olur.
Dört Yüksek Haddehane
Bu tip değirmende birbiri ardına dört paralel vals bulunmaktadır. Bu sistemlerde, birinci ve dördüncü merdanelerin dönüşü, ikinci ve üçüncü merdanelerin zıt yönünde gerçekleşir. İkinci ve üçüncü merdaneler, gerektiğinde sertlik sağlamak için daha küçüktür. Yani bunlar yedek rulolar olarak bilinmektedir.
Tandem Haddehaneler
Bu tip haddehanede, sürekli geçişler yapan ve art arda kalınlığı azaltan ve üniform hale getiren paralel hizada iki veya daha fazla rulo seti vardır.
Küme Haddehaneler
Bu tip haddehanede, iki temel merdaneden daha büyük olan iki veya daha fazla merdane tarafından desteklenen silindirler vardır. Bu yedek silindirler şeridi yoğun bir şekilde bastırmak için temel rulolara daha fazla basınç verir.
Haddeleme Uygulaması
Aşağıda çeşitli endüstri uygulamalarda kullanılan haddeleme işlemleri örnek verilmektedir.
Metalik borularda haddeleme işlemi uygulanır. Seri üretimi olan dişli parçaları, civata, vida vb. haddeleme işlemi ile yapılmaktadır. Otomotiv endüstrisinde, haddeleme işlemi ile çeşitli parçalar üretilmektedir. Rulman, türbin halkaları haddelenen ürünlerdir. Bunun dışında hadde uygulamalarında iki çeşit ürünü bulunmaktadır.
Sıcak Haddelenmiş Ürünler
Bu süreçte, işlem 1.700° Fahrenheit gibi çok yüksek bir sıcaklıkta yapılır. Metallerin çoğu için bu sıcaklık yeniden kristalleşme sıcaklığıdır. Bu tür sıcak haddelenmiş ürünler, çok yüksek sıcaklıkta küçülürken, ürünün kenarları ve köşeleri hafif yuvarlanacak şekilde olur. Ürün çok yüksek sıcaklıktan soğutulduğu için bozulma olasılığı olabilir.
Soğuk Haddelenmiş Ürünler
Soğuk haddelenmiş ürün, esasında sıcak haddelenen üründen yapılır. Sıcak haddelenmiş ürün soğutulduğunda oda sıcaklığında tekrar haddelenir. Daha kesin veya mükemmel ölçüler elde etmek ve yüzey kalitesini daha iyi hale getirmek için yapılır. Örneğin tel vida ve cıvata yapmak için kullanılır. Soğuk Haddelenmiş ürünler, yağlı ve pürüzsüz bir yüzey gibi parlaktır. Yüzey daha hassastır.
Aşağıdaki videoda sıcak hadde işlemini görebilirsiniz.
Bu yazımızda hadde işleminin ne olduğunu ve haddeleme çeşitleri nelerdir sorularına cevap verip haddeleme merdanelerinden bilgiler vermeye çalıştım. Umarım siz değerli okuyucularımıza yol gösterici faydalı bir yazı olmuştur.
