El Kindi Kimdir ? Hayatı ve Eserleri

Asıl adı Ebu Yusuf bin İshak el-Sabbah el-Kindi olan ve müslüman aleminin en büyük filozoflarından biri olarak kabul edilen, El Kindi Orta Çağ Avrupa’sında da “Alchindus” olarak tanınır . Bilgiye ulaşmanın ilk basamağının akıl yürütme olduğunu savunan Kindi, felsefenin amacını da Tanrıya ulaşmak olarak açıklamış ve böylelikle Aristo ve Plato’nun çalışmalarından bir sentez oluşturmuştur.

İzafiyet Teorisinin temellerini atan ilk kişi olan El-Kindi akıl yürütmeye önem veren Meşşai akımını da başlatan kişidir. Kindi’nin 17 eseri Latinceye ve 4 eseri da İbraniceye çevrilmiştir.

Hayatı

Bugün Suudi Arabistan toprakları bünyesinde yer alan Küfe şehrinde yaklaşık olarak 801 yılında soylu bir ailenin çocuğu olarak doğmuştur.  Babası, o zamanın halifesi olan Harun Reşid’in yanında çalışıyordu ve bir dönemde Küfe şehrinin valiliğini yapmıştı. Ancak kendisi çok küçükken babası hayatını kaybetmiştir.

El-Kindi, ilk başta Basra ve Küfe şehirlerinde dil ve edebiyat üzerine eğitim gördü. Daha sonraları Abbasi Halifesi tarafından 830 yılında kurulmuş olan Alimler Topluluğu olarak bilinen Beytü’l-Hikme’ye girdi.  Burada tercüme işlerini yürüten el-Kindi, birçok Yunan ve Hint eserini Arapçaya tercüme etti. Bu tercümanlık görevinden faydalanan El-Kindi, çevirdiği eserlere kendi düşüncesini de ilave ederek kendi eserlerini oluşturdu. Ebu Ma’şer Ca’fer bin Muhammed Belhi,Hasneveyh ve Naftuye gibi bilim insanlarının gelişmesine büyük katkı sağladı.

Mutezile meshebi yanlıları tarafından destek gördü ve Mütevekkil iktidarlığı zamanında saraydan ve Beyt’ül Hikme’den kovuldu ve kitaplarına da alıkonuldu. El-Mutamid hükümdarlığı zamanında bazı kaynaklara göre kronik bir romatizma rahatsızlığı sebebiyle 866 yılında  bugünkü Bağdat şehrinde vefat etmiş olabileceği tahmin ediliyor.

Eserleri

Filozofluğunun yanı sıra matematik, fizik, astroloji, tıp ve coğrafya alanlarında da çalışmalar yapmıştır. Felsefe, tıp, siyaset, psikoloji, optik, astroloji, kimya ve kehanet gibi toplam 20 ayrı alanda 277 eser yazmıştır.

Matematik

Sayı sitemleriyle ilgli 4 ayrı kitap oluşturdu ve günümüz aritmetiğin temellerini oluşturdu. Açı değerlerinin pergeller kullanılarak ölçülmesi fikrini ilk ortaya atan kişiydi ve astronomi ile ilgili çalışmaları da geometri alanına katkı sağladı.

Fizik ve Kimya

Belirli elementlerin daha değerli hale dönüştürülemeyeceğini savundu ve optik alanında da çalışmalar yaptı. Bu alanda da bir kitap oluşturarak fiziğe büyük bir katkı sağlamış oldu.  Işığın havada yayılmasının zaman ile sınırlandırılamayacağını keşfetti. Görme işlevinin ışık süzmesinin gözden konik bir yapıda çıkıp objelerinin etrafını sarmasıyla gerçekleştiğini fark etti. Sıvıların özgül ağırlıklarının nasıl hesaplanabileceğini keşif etti. Yerçekimi ile alakalı deneyler gerçekleştirdi. Meteroloji ile ilgili de araştırma ve deneyler yaparak bununla da ilgili bir kitap yazdı. Tüm nesne ve varlıkların hareketlerinin zaman ve mekandan bağımsız olmadıklarını tüm bunların birbirleriyle ilişkili olduğunu açıklayarak, Eibstein’dan yüzlerce yıl önce İzafiyet Teorisini açıkladı.

“Yavaş dediğimiz şey, uzun zaman içinde belli bir mesafenin kat edilmesidir. Hızlılık ise kısa zaman içerisinde yine aynı mesafenin kat edilebilmesidir.”

(El-Kindi’nin İzafiyet Teorisini Yorumlaması)

Tıp

Dönemde kullanılan tüm ilaçlarla ilgili çalışmalar yaptı ve bu ilaçların insanlar için ne kadar sürede ve kullanılması gerek doz miktarlarını belirledi.

Hayatı boyunca sayısız eser yazan bu değerli alim önemli eserlerinin alanlarına göre dağılımı ise şöyledir;

• Geometri-32
• Tıp-22
• Felsefe-22
• Astronomi-16
• Fizik-12
• Matematik-11
• Mantık-9
• Müzik-7
• Psikoloji-5

Yunanca yapıtları Arapçaya tercüme eden ilk insanlardan biri olan Kindi’nin eserlerinin çoğu günümüze kadar gelemedi. Ancak birçok eseri Cremonalı Gerrard tarafından Latinceye çevrilmiştir. Orta Çağ döneminde çevrilen bu eserler şunlardır;

• Risale der Tanzim
• İhtiyarat’ül-Ayyam
• İlahiyat-e Aristu
• el-Mosika
• Met-o-Cezr
• Edviyeh Murakkaba

İslam Felsefesi

İslam’da felsefe olgusunu başlatan kişi olarak kabul edilmiş ve Farabi ile İbn-i Sina ile birlikte müslüman aleminde bilgi felsefesini oluşturan ilk kişiler olarak kabul edildi.  Akıl yürütmeye çok büyük önem veren el-Kindi, aklın asla din ile çelişmeyeceğini bu iki olgunun her zaman birbirleriyle uyum içerisinde olduğunu savunuyordu. Ancak eğer din ile aklın birbirleriyle çatıştığı bir nokta olursa Kindi dini tercih ederdi. Bunu da “Aklı veren zaten Allah’tır. Akıl ile din çatışırsa, din her zaman doğruyu gösterir.”  açıklamasıyla dile getirmiştir. Aklı yaratanın Allah ancak kullananın da insan olduğunu ve aklın yozlaşmaya veya hata yapmaya meyilli olduğunu belirtmiştir.

Düşünce sistemi olarak bilgi teorisini baz alarak Aristocu düşünmeyi benimseyen Kindi, hislerimizin ancak somut şeyleri kavrayabileceğini ve ruhani şeylerin kavranamayacağını savunmuştur.