Gelişmelerden haberdar olmak için bizi Google Haberler'den takip edin!
Dişli çark , makineler ve düzeneklerde güç ya da hareketi aktarmak görevini üstlenen makine elemanıdır. Üzerlerine açılmış dişlerin dönme sürecinde birbirlerini kavramasına paralel olarak, bir milden diğer bir mile hareket ve güç aktarımı yaparlar. Birbirlerine kenetlenmiş olan bu dişli çarklar, tahrik milinin verdiği gücü aktarırlar. Tarihi çok eski çağlara uzanan dişli çark, teknik bilimlerin gelişmesinde önemli roller oynamıştır.
Günümüzde de kullanım alanı çok geniştir ve gündelik yaşamımızda kullandığımız çok çeşitli kullanım araçlarında dişli çark görev alır. Kullanım alanının böylesine geniş olması, amaçlarına göre çok çeşitli çarkların üretilmesine neden olur.
Dişli Çark Çeşitleri Nelerdir?
Genel kullanımda en sık karşılaşılan dişli çark türleri Paralel miller, Aykırı miller ve kesişen miller olmak üzere üç ana türde toplanırlar.
Paralel miller
- Düz dişli çarklar
- Helisel dişli çarklar
- Kremayer
- Çavuş dişli çarklar
- Dairesel dişli çarklar
Düz Dişli Çark
Klasik olarak adlandırabileceğimiz, ilk olarak kullanılmaya başlanan ve elemana adını veren dişlilerdir. Bir şaft tarafından döndürülen düz dişli çarklarda, dönüş yönü paralel veya şaftla aynı yöndedir. Ekonomik üretim maliyetleri yoğun şekilde kullanılmasına sebeptir. Bununla birlikte gürültü oranı oldukça yüksektir.
Helisel Dişli Çark
Düz dişli çarkların olumsuzluklarını ortadan kaldırmaya yönelik çalışmalar sırasında, düz dişlilerden hemen sonra kullanılmaya başlanmıştır. Kavrama oranı daha yüksek, daha az gürültü oranına sahip ve düz dişlilere göre daha fazla verimli çarklardır. Yüksek hız ve verim elde edilebilmesi, ihtiyaca göre bu alanlarda yoğun şekilde kullanılmasına sebep olur.
Kremayer
Çarkların dönüşüyle elde edilen dairesel gücü veya hareketi, doğrusal harekete dönüştürmeyi sağlayan dişli sistemleridir. Kremayer dişli çark, tren ve diğer demiryolu araçları, otomobillerde ki direksiyon sistemleri, kapılar gibi alanlarda kullanımına sıklıkla rastlanır.
Çavuş Dişli Çark
Dişlilerde dişlerin açıları ve şekilleri amaçlarına göre açıldığı gibi, bu özelliklere bağlı olarak adlandırılırlar. Bazı işlevleri yerine yüksek kalitede getirirken, bazı işlevler için çeşitli olumsuzluklar oluştururlar. Helis dişlerin oluşturduğu açı, aynı zamanda mil yatağına eksenel kuvvetlerinde gelmesine neden olur. Düşük yüklerde bu sorun oluşturmasa da, büyük yüklerde büyük bir sorun haline gelir. Bu sebeple bu problemin ortadan kaldırılması için dişliler çift açıya sahip olarak veya ters açıda yapılırlar. Bu sayede oluşan eksenel yükten kurtulunur.
Aykırı Miller
Sonsuz Vida Mekanizması
Çarkların yük taşıma kabiliyetini yükseltmek için başvurulan dişli sistemidir. Sürtünmenin yüksek olmasından dolayı artan aşınma, çok düşük verimlere sebep olmakla birlikte, çeşitli alanlarda vazgeçilmez bir dişlidir.
Spiral Dişli
Dişli çark kullanımında, güç gereksinimin düşük olduğu alanlarda tercih edilen, değişik eksen açılarını tutturabilen dişlilerdir.
Kesişen Miller
Bevel Düz Dişli
Herhangi bir noktada kesişmesi gereken şaftların, birbirlerine kuvvet iletmesi amacıyla kullanılan, konik şeklinde ki dişli çark Bevel Düz dişli olarak adlandırılır. Özelliklerine bağlı olarak çeşitli türleri bulunur.
Helisel Bevel Dişli
Üretimi hayli zor ve hassas bir dişli çark türü olan Helisel Bevel Dişliler, vibrasyon, gürültü oranı, dayanıklılık ve verimlilik açılarından oldukça verimlidir. Yüksek diş teması oranı nedeniyle ortaya koyduğu bu avantajların yanında eksenel olarak bir itme kuvveti de oluştururlar.
Vida Dişlisi
Yük taşıma kapasitesi çok düşük bir dişlidir. Paralel olmayan ve kesişmeyen şaftlar için kullanılır. 45 ° büküm açısına sahiptir.
Gönye Dişli
Sürat değişmeden, gücün aktarımının yönünün değiştirilmesinde kullanılan dişlilerdir. Şaft açısı 90 ° olan gönye dişlilerle birlikte, farklı şaft açılarında da işlev üstlenebilen gönye dişliler vardır.
Dişli çark ve çeşitlerini bu yazımızda sizlere anlatmaya çalıştık. Sizinde konuyla ilgili görüş ve önerileriniz varsa aşağıdaki yorum kısmından bize yazabilirsiniz.
