Enerji

Termik Santral Nedir? Nasıl Çalışır? Çeşitleri Nelerdir?

Gelişmelerden haberdar olmak için bizi Google Haberler'den takip edin!

Mühendistan Google News

Elektrik üretiminde tüm Dünyada büyük bir paya sahip olan termik enerji santrallerini ne kadar iyi biliyoruz? Bu içeriğimizde Termik Santral Nedir? Nasıl Çalışır? ve Termik Santral Çeşitleri Nelerdir? hep beraber inceleyelim.

Termik Santral Nedir?

Termik santral, kömür, doğal gaz ve petrol gibi yakıtların yakılması ile açığa çıkan ısı kullanılarak, çevrim akışkanı suyun yüksek basınçlı kızgın buhar fazına geçirildiği ve daha sonra da buhar türbini ile elektrik üreten santral tipine termik santral denir.

Termik santraller, ısı temelli santrallerdir yani yakıtın ısıl kapasitesi kullanılarak elektrik üretimi gerçekleştirilir. Termik santraller, kullanılan yakıt tipine göre çeşitlilik gösterir. Kömür, doğalgaz, petrol, jeotermal ve nükleer enerji santrallerinin hepsi birer termik santraldir. Genel itibariyle bu santrallerin çevrim prensibi aynıdır sadece yakıt ve yakıttan ısı elde yöntemi birbirinden farklılaşır.

Termik santraller sadece yakıta göre değil, atık ısı geri kazanım ile tekrar kullanma şekline göre de çeşitlenir.

Termik Santraller Nasıl Çalışır?

Termik santraller, en temelde Rankine Çevrimine göre çalışır. Bu çevrimde, akışkan olan suyun basıncı bir pompa yardımıyla yükseltilerek, kazana gönderilir. Kazanda yakıtların yakılmasıyla açığa çıkan ısı ile su çok yüksek sıcaklıklara yükseltilerek (500 °C – 600 °C arası) yüksek basınçlı kızgın buhar fazına geçirilir. Buradan da buhar türbini-jeneratör sistemine iletilir, yüksek enerjili bu kızgın buhar da buhar türbinini ve jeneratörü döndürerek elektrik üretimi sağlanır.

Termik santral nasıl çalışır?
Termik Santral Temel Sistem Şeması

Termik santrallerin en temel çalışma prensibi bu şekilde özetlenebilir. Bu temelde çalışan termik santrallerin verimleri düşük (%20-25) olduğundan, Rankine çevrimi dolayısıyla termik santral çevrimi çeşitli yöntemlerle geliştirilmiştir. Bu yöntemlerden en yaygın olanları, süper kızdırma, geri ısıtma ve besleme suyunu ısıtma metotlarıdır.

Jeotermal ve nükleer enerji santralleri de termik santral türlerindendir fakat çalışma prensibinde ısının elde ediliş metodu farklıdır.

Termik Santral Çeşitleri Nelerdir?

Termik santraller genellikle kullanılan yakıt türüne ve santralin çalışma çalışma şekline göre çeşitlilik gösterir. En bilinen termik santral çeşitleri ise şunlardır.

  • Buhar Türbinli Termik Santraller
  • Gaz Türbinine Sahip Termik Santraller
  • Kombine Termik Santralleri (CHP)
  • Dizel veya Fuel-Oil Santralleri
  • Jeotermal Santraller
  • Nükleer Enerji Santralleri

Termik Santral Bileşenleri Nelerdir?

Termik santraller çeşidine göre çok sayıda sistem bileşenine sahip olsa da temel bileşenleri şu şekildedir:

  • Kazan (Yanma Odası)
  • Türbin-Jeneratör Sistemi
  • Pompa Sistemi
  • Yoğuşturucu (Kondenser)

Bu yukarıda saydığımız temel sistem bileşenleri, hemen hemen tüm termik santrallerde yer almaktadır. Sadece nükleer güç santrallerinde kazan yerine nükleer reaktör bulunmaktadır.

Termik Santral Sistem Bileşenleri Mühendistan
Termik Santral Genel Görünüm

Termik Santralin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Termik santrallerin çok sayıda avantajı vardır. Bu sebepten de tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Termik santrallerin başlıca avantajları şu şekilde sıralanabilir:

  • İlk yatırım maliyeti diğer santral türlerine göre düşüktür.
  • Üretim kapasiteleri yüksektir
  • Yakıtın bulunduğu veya taşınabildiği her yere kurulabilir

Termik santrallerin en büyük dezavantajı ise özellikle fosil yakıt kullanan santrallerin sebep olduğu çevresel sorunlardır. Bu yakıtlar elektrik üretimi için yakıldığında sera gazı salınımına sebep olmaktadır. Bu da hava kirliliği, asit yağmurları ve küresel ısınma gibi çevre sorunlarının oluşumuna katkı sağlamaktadır.

Türkiye'nin En Büyük Termik Santrali: Zonguldak Eren Termik Enerji Santrali
Türkiye’nin En Büyük Termik Santrali: Zonguldak Eren Termik Enerji Santrali

Termik Santral Zararları Nelerdir?

Termik santrallerin zararları düşünüldüğünde en başta çevresel sorunlar gelir. Özellikle kömür, doğalgaz ve fuel-oil gibi fosil yakıtlar kullanan termik santraller çevreye ciddi miktarlarda SOx ve NOx gazlarını yaymaktadır. Bu gazlar da atmosferdeki sera gazı miktarını arttırdığı için, küresel iklim değişikliğinin en temel sebeplerinden birisidir.

Nükleer enerji santrali de bir termik santraldir ve sanıldığının aksine çevreye olan etkisi fosil yakıtlı santrallere göre oldukça azdır. Herhangi bir zararlı gaz emisyonuna sahip olmayan bu santrallerin de en büyük çevre sorunu, kullanılmış yakıtların depolanmasıdır.

Türkiye’deki Termik Santraller

Türkiye’de bulunan termik santralleri, kömür, doğalgaz, fuel-oil ve jeotermal santraller oluşturmaktadır. Türkiye’de termik santrallerin güç üretimindeki payı 2019 Eylül ayı verilerine göre toplam % 52,6’dır. Bu pay içerisinde doğal gaz % 28,6, kömür % 22,4 ve jeotermal ise % 1,6’dır.

Türkiye’deki Kömür Santralleri

NoSantral İsmiİlŞirketYakıtKurulu Güç
1)Zonguldak Eren (ZETES)ZonguldakEren Enerjiİthal Kömür2.790 MW
2)Afşin – Elbistan B Termik SantraliKahramanmaraşEÜAŞLinyit1.440 MW
3)Afşin Elbistan A Termik SantraliKahramanmaraşÇelikler EnerjiLinyit1.355 MW
4)Cenal Karabiga Termik SantraliÇanakkaleAlarko Enerjiİthal Kömür1.320 MW
5)İSKEN Sugözü Termik SantraliAdanaSteag Enerjiİthal Kömür1.320 MW
6)İÇDAŞ Bekirli Termik SantraliÇanakkaleİÇDAŞ Elektrikİthal Kömür1.200 MW
7)İskenderun Atlas Termik SantraliHatayDiler Holding Enerji Grubuİthal Kömür1.200 MW
8)Soma B Termik SantraliManisaKonya Şeker EnerjiLinyit990 MW
9)Kemerköy Termik SantraliMuğlaLimak EnerjiLinyit630 MW
10)Yatağan Termik SantraliMuğlaBereket EnerjiLinyit630 MW
Türkiye’deki en büyük 10 kömür santrali

Türkiye’deki Doğalgaz Termik Santralleri

NoSantral AdıİlFirmaKurulu Güç
1)Enka Gebze Doğalgaz SantraliSakaryaEnka Elektrik1.540 MW
2)Enka İzmir Doğalgaz SantraliİzmirEnka Elektrik1.520 MW
3)Bursa Doğalgaz SantraliBursaEÜAŞ1.432 MW
4)Ambarlı B Doğalgaz SantraliİstanbulEÜAŞ1.351 MW
5)Hamitabat Termik SantraliKırklareliLimak Enerji1.220 MW
6)Aksa Antalya Doğalgaz SantraliAntalyaAksa Enerji1.150 MW
(2050 MW)
7)Bandırma Doğalgaz SantraliBalıkesirEnerjisa Elektrik931 MW
(936.18 MW)
8)Kırıkkale Doğalgaz SantraliKırıkkaleAcwa Power927 MW
9)Erzin Doğalgaz SantraliHatayAkenerji904 MW
10)OMV Samsun Doğalgaz SantraliSamsunOMV Samsun Elektrik887 MW
Türkiye’deki en büyük 10 doğalgaz santrali

Türkiye’deki Jeotermal Santralleri

NoSantral Adıİl FirmaKurulu Güç
1)Kızıldere 3 JESDenizliZorlu Enerji165 MW
2)Efeler Jeotermal Enerji SantraliAydınGüriş Holding115 MW
(162.3 MW)
3)Kızıldere 2 Jeotermal Enerji SantraliDenizliZorlu Enerji80 MW
4)Pamukören Jeotermal SantraliAydınÇelikler Enerji68 MW
5)Mis 3 Jeotermal SantraliManisaSoyak Enerji48 MW
6)Galip Hoca Germencik JESAydınGüriş Holding47 MW
7)Alaşehir Jeotermal Enerji SantraliManisaZorlu Enerji45 MW
8)Maren Jeotermal Enerji SantraliAydınKipaş Holding Enerji Grubu44 MW
9)Dora 3 Jeotermal Enerji SantraliAydınMB Holding34 MW
10)Melih Jeotermal Enerji SantraliAydınKipaş Holding Enerji Grubu33 MW
Kaynak: Enerji Atlası

Aşağıdaki video ile de termik santrallerin çalışma sistemini izleyebilirsiniz.

Termik santral sistemleri ile ilgili merak edilenleri sizlere bu yazıda derlemeye çalıştık. Konu ile ilgili sorularınız, görüş ve önerileriniz varsa bizlere yorum olarak belirtmeyi unutmayınız.

Emre LEBLEBİCİOĞLU

Emre Leblebicioğlu, enerji sistemleri ve mekatronik mühendisliği lisans ve makine mühendisliği yüksek lisans mezunudur. Enerji modelleme, rüzgar enerji santral tasarımı ve güneş enerjisi üzerine akademik çalışmaları vardır. Şuanda da aktif olarak güneş enerji sektöründe çalışmakta ve enerji üzerine de mühendislik danışmanlık hizmetleri sağlamaktadır. İyi düzeyde İngilizce ve temel düzeyde de Almanca bilmektedir.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu